ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1. ΡΥΘΜΟΣ-ΚΙΝΗΣΗ

Μέσω αυτών των δραστηριοτήτων, τα παιδιά μπορούν να νιώσουν και να αντιληφθούν καλύτερα τις σχετικές ρυθμικές μουσικές έννοιες, μέσω της ώθησης που δίνει ο ρυθμός.

1α..Στα ρυθμικά χτυπήματα με ηχώ ,ο δάσκαλος χτυπάει μια μικρή φράση και τα παιδιά επαναλαμβάνουν. Αυτό βοηθά τα παιδιά να ασκηθούν σε ακριβή ακρόαση, γρήγορες αντιδράσεις ,μνήμη και απόκτηση της αίσθησης της μουσικής φόρμας. Στην αρχή τα χτυπήματα γίνονται σε «τέταρτα, όγδοα, ήμισυ».

1β. Ρυθμός λόγου.

Χρησιμοποιούμε λέξεις, φράσεις ή και έννοιες για να φτιάξουμε ρυθμικά μοτίβα .Μπορούμε να τα αντλήσουμε και από το μάθημα της ημέρας στη γλώσσα στη γεωγραφία, ιστορία κ.λ.π. Στα ρυθμικά χτυπήματα που συνοδεύουν τις λέξεις, μπορεί να γίνει συνδυασμός και με τις ηχητικές κινήσεις του σώματος.

Μέσω των ρυθμικών σχημάτων που δημιουργούνται απ `το ρυθμό των λέξεων και το συνδυασμό τους σε φράσεις ,είναι δυνατό να γίνει και η εισαγωγή των παιδιών στη μουσική σημειογραφία για ανάγνωση και γραφή

1γ. Ρυθμική κίνηση

Ελεύθερη κίνηση στο χώρο

Τα παιδιά ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν και τη φαντασία τους .Μπορεί να προτείνουν μόνα τους τις κινήσεις που να έχουν και μιμητικό χαρακτήρα .π.χ. κινήσεις ζώων, πουλιών ανθρώπινων χαρακτήρων ή και ήχους μηχανών π.χ τρένο, αεροπλάνο.

2. ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Η κίνηση βασίζεται¨

α Στο ρυθμό

β Στο κείμενο του τραγουδιού

2α. Αν οι κινήσεις βασισθούν στο ρυθμό και στη μελωδία

τότε θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις τρεις πλευρές του μουσικού κομματιού, που συναντάμε σε κάθε τραγούδι. Χρόνος, ρυθμός μελωδίας και τα σημεία έμφασης .στην αρχή κάθε μέτρου .Π.χ .Στο βαλς που έχει ρυθμο3/4 μετράμε 1-2-3,τονιζοντας το 1^ο μέρος του μέτρου. Οι κινήσεις είναι΄΄

α Βασικές κινήσεις όπως ΄΄περπάτημα, τρέξιμο ,πήδημα κ.λ.π

β Ελεύθερη κίνηση

γ Μιμητικές

κινήσεις.

2β. Απλά τραγούδια-Παιχνίδια για κίνηση

π.χ Η μάγια του Οδυσσέα Ελύτη, Η Συννεφούλα του Διονύση Σαββόπουλου

Απλά τραγούδια, βοηθούν τα παιδιά στην δημιουργική κίνηση, γιατί είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για να συνοδεύουν κινήσεις αλλά ακόμη και να θεωρηθούν η κεντρική ιδέα για ομαδική δημιουργικότητα.

Προσφέρονται για να ανακαλύψουν τα παιδιά καινούργιες κινήσεις με ετοιμότητα, αυθορμητισμό και αυτοσχεδιασμό.

3. ΧΡΗΣΗ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Τα όργανα χρησιμοποιούνται, στις δραματοποιήσεις των τραγουδιών ,είτε συνοδεύοντας το ρυθμό είτε επενδύοντας μουσικά ,με ήχους των εικόνων που δημιούργησαν τα παιδιά.

4. ΑΚΡΟΑΣΗ

Πρέπει όλοι να συνειδητοποιούμε, ότι όταν ζητάμε από τα παιδιά να κινηθούν ελεύθερα ακούγοντας μουσική, ουσιαστικά τους ζητάμε¨

1. Να ελέγξουν μια συγκεκριμένη κίνηση

2. Να ακούσουν τη μουσική

3. Να συγχρονίσουν και τα δυο

Ο δάσκαλος πριν χρησιμοποιήσει τη συγκεκριμένη μουσική ,θα πρέπει να την έχει αναλύσει-σε γενικές γραμμές-στα παιδιά, για να τα βοηθήσει στην σωστή έκφραση τους με κίνηση. Θα πρέπει να προσέξει ΄΄χροιά των οργάνων, ρυθμό, χρόνο, σημεία έμφασης, τη δομή της μελωδίας και τις μελωδικές φράσεις και τις αλλαγές στην ένταση. Αν ο δάσκαλος δεν έχει γνώσεις μουσικής, τουλάχιστον να εξηγήσει στα παιδιά, ότι η μελωδία έχει αρκετές παραλλαγές και χωρίζεται σε αρκετά μέρη .π.χ Έχουμε μια αρχική μελωδία, η οποία μπορεί και να επαναλαμβάνεται στη συνέχεια στην αρχική της μορφή ή κάπως παραλλαγμένη .Στη συνέχεια έχουμε μια διαφορετική μελωδία και στο τέλος το φινάλε .π.χ Το καρναβάλι των ζώων SAINT-SAENS (1835-1921).

Ορχήστρα και δυο πιανα-14 μέρη. Σχεδόν σε κάθε ένα από αυτά τα μέρη, παρουσιάζει και από ένα διαφορετικό ζώο. Χρησιμοποιώντας ως βάση τα χαρακτηριστικά του κάθε ζώου- φωνή, κίνηση-τα παρουσιάζει με τη μουσική, χρησιμοποιώντας ανάλογα στοιχεία της. Π.χ Ρυθμό για την κίνηση, μελωδία για την φωνή.

5. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

5αΔημιουργική δυνατότητα

Δυνατότητα και ικανότητα δημιουργίας έχουν όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το επίπεδο ωρίμανσης τους. Μέσα από τις ευκαιρίες και την ενθάρρυνση για δημιουργικότητα αναπτύσσεται και η φαντασία των παιδιών. Όταν η δημιουργική τους ικανότητα αφεθεί ελεύθερη και ανεπηρέαστη ,τότε δεν υπάρχουν όρια στην έμπνευση τους. Η δημιουργικότητα είναι εκείνη η ποιότητα της ζωής που βοηθάει στην ανακάλυψη νέων δυνατοτήτων επαφών, σχέσεων και εμπειριών. Αναπτύσσει ακόμη τη φαντασία και είναι βαθιά προσωπική.

5βΔημιουργική έκφραση

Στην δημιουργικότητα υπάρχει ενθουσιασμός, γιατί τα παιδιά σχεδόν ποτέ δεν κάνουν κάτι με τον ίδιο τρόπο .Η δημιουργική δύναμη που έχει το κάθε παιδί αναπτύσσεται με την ανακάλυψη και την εξερεύνηση. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργική έκφραση. Μόνο ότι το παιδί έχει συνειδητοποιήσει από δικές του προσωπικές εμπειρίες ,είναι δυνατόν να εκφραστεί σε σύνθετες φόρμες. Παρατηρώντας τα παιδιά σε στιγμές δημιουργικής έκφρασης, είναι φανερή η ενεργητικότητα τους αλλά και η έκφραση της ικανοποίησης στο πρόσωπο τους .Γι αυτό ο δάσκαλος δεν δίνει κατευθυνόμενες οδηγίες ,αλλά κάνει ερωτήσεις που θα καθοδηγούν π.χ[Τι θα κάνετε μετά?] {Που οδηγεί αυτό?} {Τι άλλα υλικά θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε?]

5γΑυτοσχεδιασμος με όργανα.

Κάθε παιδί, οποιασδήποτε ηλικίας, όταν πάρει στα χέρια του ένα μουσικό όργανο, νιώθει την ανάγκη να πειραματισθεί μαζί του και να αυτοσχεδιάσει. Το μουσικό αποτέλεσμα αυτών των αυτοσχεδιασμών, μπορεί να μην είναι πολύ ευχάριστο, από μουσικής πλευράς, ικανοποιεί όμως μια δυνατή επιθυμία του παιδιού, να δημιουργήσει μουσικά.

Στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό με όργανα, δεν υπάρχει περιορισμός στο τι θα μπορούσαν να ανακαλύψουν τα παιδιά. Όταν οι πειραματισμοί πάρουν μια συγκεκριμένη μουσική μορφή, καλό είναι να ηχογραφούνται ,έτσι ώστε τα παιδιά να έχουν τη δυνατότητα να ακούν αυτό που δημιούργησαν, να το σχολιάζουν και ακόμη να γίνεται αφετηρία για καινούργιες ιδέες και περαιτέρω αυτοσχεδιασμό.

5γ.Αυτοσχεδιασμός με τη φωνή και τα μουσικά όργανα. Άπλα σχήματα λόγου, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για μελωδικούς αυτοσχεδιασμούς με τη φωνή και τα μουσικά όργανα. Π.χ Δουλεύοντας σε ζευγάρια ή μικρές ομάδες, μπορούν να κάνουν ερωτήσεις-απαντήσεις μεταξύ τους. Π. χ Πως σε λένε? Άννα. ΄Που πας? Στο σχολείο.

Οι μεγαλύτερες προτάσεις ,ενθαρρύνουν τη δημιουργία μελωδιών με μεγαλύτερο ενδιαφέρον .Π .χ στίχοι από ποιήματα κ. λ. π είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν για μελοποίηση.

5εΚινηση-Δραματοποιηση.

Τα παιδιά λέγοντας τους στίχους ενός ποιήματος, κινούνται ανάλογα με το περιεχόμενο του κειμένου, με εκφραστικό τρόπο.

6. ΜΟΥΣΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗ

Η μουσική ανάγνωση και γραφή ,είναι μια δραστηριότητα που εισάγεται ,αφότου το παιδί αποκτήσει αρκετές εμπειρίες με τον ήχο μέσω των άλλων δραστηριοτήτων. Για να αποκτήσει το παιδί την ικανότητα να χρησιμοποιεί γραπτή γλώσσα της μουσικής, θα πρέπει΄΄

· Να αναγνωρίζει τα σύμβολα για τη χρονική διάρκεια των ήχων

· Να γνωρίζει τα ονόματα των γραμμών και των διαστημάτων στο πεντάγραμμο.

· Να χρησιμοποιεί τα φθογγόσημα, να γνωρίζει τα ονόματα τους και να τα αναγνωρίζει στο πεντάγραμμο.

· Να αναγνωρίζει ρυθμικά και μελωδικά σχήματα και να μπορεί να τα εκτελεί.

· Να αναγνωρίζει όμοιες και διαφορετικές φράσεις σ΄ ένα τραγούδι.

· Να εκτελεί φωνητικά μελωδίες με τα ονόματα των φθογγόσημων.

· Να εκτελεί μουσική σε όργανα.

· Να αναγνωρίζει την κλίμακα στην οποία είναι γραμμένο ένα τραγούδι

· Να αποκτήσει την ικανότητα να ξεχωρίζει ακουστικά και οπτικά τις μείζονες και τις ελάσσονες κλίμακες.

· Να αναγνωρίζει τραγούδια από τη μουσική τους γραφή.

6α. Ρυθμική ανάγνωση και γραφή.

Χρησιμοποιώντας τον ρυθμό που έχουν οι λέξεις αλλά και με ρυθμικά χτυπήματα, βοηθάμε τα παιδιά να αναπτύξουν την αίσθηση του ρυθμού και το ρυθμικό τους λεξιλόγιο, αυξάνοντας ταυτόχρονα και την συγκέντρωση τους για ακρόαση .Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και κατάλληλες καρτέλες.

6β Μελωδική ανάγνωση και γραφή

Βασικό στοιχείο στη μουσική γραφή, είναι να αντιληφθούν τα παιδιά ότι ,η κάθε γραμμή και το κάθε διάστημα του πενταγράμμου αντιπροσωπεύουν και ένα διαφορετικό μουσικό ήχο .Βασική προϋπόθεση , για την εκμάθηση της μελωδικής γραφής ,είναι η αντίληψη της τονικότητας(το διαφορετικό ύψος των ήχων) μέσω μελωδικών σχημάτων που δημιουργούνται με τη χρήση της φωνής κυρίως αλλά και με τη χρήση των μουσικών οργάνων.

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ.

ΙΣΤΟΡΙΑ

-Τραγούδια και μουσική σχετικά με την ιστορία ενός τόπου π.χ τα κλέφτικα τραγούδια.

-Μουσική διαφόρων ιστορικών περιόδων όπως της Αρχαίας Ελλάδας ,Μεσαίωνα , Κλασικισμού, Ρομαντισμού αλλά και σύγχρονης εποχής.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

-Τραγούδια και μουσική διαφόρων λαών (παραδοσιακή μουσική)

-Μουσική συνθετών από διάφορες χώρες.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

-Θρησκευτική μουσική, ύμνοι κ. λ .π

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

-Σχήματα και σχέσεις.

-Δομή και φόρμες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μουσική για παιδιά και για έξυπνους μεγάλους . Γρηγορίου Μιχάλης .Εκδ. Νεφέλη.

Το παιδικό τραγούδι .Ανδρ. Χαραλάμπους. Εκδ.Gutenberg.

Tραγουδώ και γυμνάζομαι .Μαρία Κυνηγού-Φλάμπουρα .Εκδ.Ερμής.

Τα παιδιά τραγουδούν. Γ. Σακελλαρίδης. Εκδ. Gutenberg.

Μουσική και φαντασία. ΄Ααρων Κόπλαντ. Εκδ Νεφέλη

Παίζοντας με τη μουσική. .Γιώργος Σακελλαρίδης. ΄Εκδ .Ελλ .Γράμματα.

Μέθοδοι διδασκαλίας της μουσικής. Παρουσίαση και κριτική θεώρηση των μεθόδων ORFF ΚΑΙ DALCROZE. Εκδ Ορφέας.

100Μουσικα παιχνίδια. G.Storms.Εκδ. Νικολαίδης.

Η αόρατη ορχήστρα συνοδεύει τα τραγούδια μας. Καμπύλη Π .-Σπετσιώτη Γ. Εκδ. Ελληνικά Γράμματα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

http;//sfr. ee. teiath. gr/ htm SELIDES/ MusOrg/

Μια δουλειά των Τ.Ε.Ι. Αθηνών .Περιέχει πληροφορίες για τα όργανα και τους συνθέτες ,μουσική ορολογία, ακροάσεις από έργα του κλασσικού ρεπερτορίου.

http;//www.culture.gr/4/42/421/42109/g4210901.html

Τοsite του Μουσείου Λαικών Οργάνων.

http;//www.hymns.gr/

Πληροφορίες και υλικό για την Βυζαντινή μουσική.

http;//users.magnet.gr/~drosos/

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την όπερα.

http;//stixoi.info/index.php/?PHPSESSID=c5bd0dc4d46098c18fafd762f0de721d

Οι στίχοι πολλών ελληνικών τραγουδιών.

http;//www.geocities.com/Athens/Forum/7574/midi2.htm

Πολλά ελληνικά τραγούδια σε μορφή midi.

Η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος-Λίλιαν Βουδούρη.

http;//www.chios net.gr/music/

Στίχοι, παρτιτούρες και αρχεία wave με ελληνική παραδοσιακή μουσική.