ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ – ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ : ΚΑΡΑΠΙΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ,

ΜΟΥΣΙΚΟΣ,

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΠΝΕΥΣΤΩΝ ΤΟΥ

ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΩΔΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ-ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

1) ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

2) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ

3) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

4) ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ-ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

5) ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ

6) ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ-ΤΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

7) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΜΕ ΧΟΡΩΔΙΑ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ - ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

1) ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΕΤΑΣHΣ

● Ελέγχουμε το θεωρητικό επίπεδο των μαθητών . Μαθητές έως και τετάρτη

δημοτικού δεν γνωρίζουν καλά τις μικρές χρονικές αξίες , τα κλάσματα ( δεν τα γνωρίζουν καθόλου , ίσως μόνο ακουστικά ).

● Ελέγχουμε το επίπεδο των μαθητών στο μουσικό όργανο που γνωρίζουν .

● Ζητάμε από τον μαθητή να ερμηνεύσει κάποιες ασκήσεις που επιλέγει ο

δάσκαλος. Αν ανταποκριθεί χωρίς να κάνει σοβαρά λάθη* κρίνετε ικανός

στο να συμμετάσχει στην ορχήστρα .

* Σύμφωνα με τις γνώσεις που διαπιστώθηκαν. Αν δεν ανταποκριθεί θα συμμετάσχει

στην ορχήστρα παίζοντας κρουστό όργανο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Στους μαθητές που σπουδάζουν κάποιο όργανο σε ωδείο - μουσική σχολή δίνουμε

πάντα τα ποιο δύσκολα και σολιστικά μέρη των κομματιών. Εξετάζουμε εάν οι μαθητές που παίζουν πνευστό όργανο ( φλογέρα ) μπορούν να εκτελέσουν το τραγούδι που τους δώσαμε .

2) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ

● Χωρίζουμε τους μαθητές κατά κατηγορία οργάνων :

α ) κρουστά όργανα

- τουμπελέκι

- ντέφι

- μαράκες

- ταμπουρίνο

- τύμπανο

β) πνευστά όργανα

- φλογέρα

- κλαρινέτο

- φλάουτο

γ) διάφορα όργανα

- αρμόνιο

- μεταλλόφωνο

- ξυλόφωνο

- βιολί

- κιθάρα

Στους μικρούς μαθητές δίνουμε πάντα τα κρουστά όργανα , παίζοντας ένα ρυθμικό κομμάτι μόνο στην θέση του ρυθμού.

● Χρησιμοποιούμε τις ικανότητες των καλών μαθητών δίνοντας τους την μελωδία στα ‘δύσκολα’ κομμάτια και την δεύτερη φωνή στα εύκολα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζουμε την γρήγορη εκμάθηση του κομματιού από όλους τους μαθητές .

● Απορρίπτουμε κομμάτια που έχουνε :

α) μεγάλες εκτάσεις .

β) δύσκολα ρυθμικά στοιχεία στα κρουστά όργανα..

γ) δύσκολους δακτυλισμούς στα πνευστά όργανα..

● Αλλάζουμε την τονικότητα των κομματιών ανάλογα με τις δυσκολίες που

έχει το καθένα .

● ακούμε το κομμάτι από το κασετόφωνο .

3) ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

Διδάσκοντας ένα τραγούδι στην ορχήστρα πρέπει να προσέξουμε τα εξής :

α) Χωρίζουμε σε δύο ομάδες τους μαθητές ( κρουστά και μελωδικά όργανα ) .

β) Αναλύουμε το τραγούδι στους μαθητές φράση – φράση και πολλές φορές το

εκτελούμε ( ρυθμικά και μελωδικά ) όλοι μαζί μέτρο - μέτρο .

γ) Τοποθετούμε σημεία δυναμικής σε κάθε σημείο που μας λέει το τραγούδι .

δ) Προσπαθούμε όλοι οι μαθητές να έχουν την ίδια δυναμική

π . χ . Η φλογέρα ακούγεται λίγο, το σαξόφωνο ακούγεται πολύ .

ε) Σε περίπτωση λάθους ενός μαθητή πρέπει να σταματάει αμέσως το κομμάτι και να συνεχίσει από κάποιο σημείο που θα γνωρίζει .

στ) Στις πρώτες φορές που εκτελείται ένα τραγούδι μας ενδιαφέρει να έχουμε σωστό πρώτα το ρυθμικό στοιχείο που πάνω εκεί θα πατήσουν τα μελωδικά όργανα .

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Μεγάλη σημασία στην ορθή εκτέλεση ενός τραγουδιού έχει το ρυθμικό στοιχείο .

Σε αυτό δίνουμε την αρχική βαρύτητα τοποθετώντας μαθητές ικανούς και μουσικά μέσα στο ρυθμό για να μην υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις στην ταχύτητα του τραγουδιού . Εάν όλα είναι σωστά με το ρυθμικό στοιχείο τότε χρησιμοποιούμε και τα υπόλοιπα όργανα.

Οι μαθητές που θα παίξουν τα μελωδικά όργανα πρέπει να βιώσουν το ρυθμικό στοιχείο προκειμένου να συντονιστούν σωστά και να ξέρουν τι θα ακούσουν .

4) ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ – ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Πολλές φορές συγκεκριμένα τραγούδια χρειάζονται μόνο ένα όργανο για την

εκτέλεση του ( ως σολιστικό με συνοδεία μόνο κρουστών οργάνων ) .

Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ξεκάθαρο ότι χρησιμοποιούμε τους ικανότερους μαθητές .

Σε ότι αφορά την δομή των τραγουδιών προσπαθούμε να τα απλοποιήσουμε χωρίς

όμως να αλλάξουμε τίποτα από την μελωδική γραμμή του .

Τρόποι ανάλυσης :

α) αλλάζουμε τον ρυθμό του ( από 6/8 σε 3/4 , από 2/4 σε 4/4 κ . λ . π. ) .

β) αλλάζουμε το βασικό ρυθμικό στοιχείο στα κρουστά .

γ) απλοποιούμε την μελωδία .

δ) στους μαθητές που δεν γνωρίζουν μουσική κάνουμε παραδείγματα με

εικόνες .

ε) πάντα την πρώτη φορά παίζει ο δάσκαλος το κομμάτι .

5) ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΙΩΝ

Στα παραδοσιακά τραγούδια δεν χρησιμοποιούμε δεύτερη φωνή γιατί μας

ενδιαφέρει μόνο η μελωδία . Στα τραγούδια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε

και δεύτερη ίσως και τρίτη φωνή* ( αν και αποκλείεται να συμβεί αυτό )

κοιτάμε να είναι εύκολα τονικά – ρυθμικά και χρησιμοποιούμε πάντα τους

μαθητές που έχουν τις περισσότερες γνώσεις . Η δεύτερη φωνή είναι εκείνη

η μελωδική γραμμή που είναι άγνωστη στους περισσότερους μαθητές .

* Σημείωση

Το να εκτελέσουν δεύτερη ίσως και τρίτη φωνή κάποιοι από

τους μαθητές είναι αρκετά δύσκολο εάν όχι αδύνατο . Σε όλες

τις μαθητικές – παιδικές ορχήστρες αυτό που ενδιαφέρει τους

δασκάλους είναι να έχουν τα εξής :

α) σωστό ρυθμό .

β) βασική μελωδία γραμμή ( πρώτη φωνή ) .

Σημαντικά στοιχεία στην οργάνωση και δημιουργία της παιδικής σχολικής

ορχήστρας είναι τα εξής :

α) Σε πόσες και ποιες εκδηλώσεις θα συμμετέχουν.

β) Τι τραγούδια θα παίξουν.

6) ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ – ΤΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ

α) Δυσανάλογα επίπεδα μουσικών γνώσεων των μαθητών .

β) Τα πνευστά όργανα είναι δυνατότερα ( όχι η φλογέρα ) .

γ) Κούρδισμα των οργάνων ( κιθάρα ) .

δ) Προβλήματα στον συντονισμό των κρουστών οργάνων .

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Η δημιουργία της σχολικής ορχήστρας σε σχέση με την σχολική χορωδία

είναι πολύ δυσκολότερη. Τα προβλήματα που προκύπτουν είναι τα εξής :

α) Θέμα χρόνου .

β) Εκμάθηση οργάνων .

γ) Τεχνικές δυσκολίες .

δ) Επίπεδο μουσικών γνώσεων .

ε) Μελέτη στο σπίτι .

7) ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ ΜΕ ΧΟΡΩΔΙΑ

Πολλές φορές μαζί με την ορχήστρα χρησιμοποιούμε και μια ομάδα μαθητών

ως χορωδία . Αυτό γίνεται στις εκδηλώσεις :

α) Χριστουγέννων .

β) Εθνικές επετείους .

γ) Τελετή λήξη τις σχολικής χρονιάς .

Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να γίνει πολύ καλή προετοιμασία πρώτα της ορχήστρας και μετά να αρχίσει τις πρόβες της η χορωδία.

Προσοχή η τονικότητες των τραγουδιών πρέπει να είναι εύκολες πρώτα στους μαθητές τις ορχήστρας.

Σε διαφορετική περίπτωση που το τραγούδι είναι δύσκολο τονικά αφαιρείται. Ρυθμικά πρέπει να είναι εύκολο.

Τα κρουστά όργανα σ’ αυτή τη φάση πρέπει να είναι σωστά στον ρυθμό τους. Οι καλύτεροι μαθητές από τα μελωδικά όργανα παίζουν πάντα την μελωδία για να είναι τονικά σωστό και η χορωδία να μπορεί να την ακούει.

Γενικές οδηγίες

Πρέπει στην αρχή της διδασκαλίας των τραγουδιών ο δάσκαλος να ερμηνεύει

το τραγούδι παίζοντας πρώτα το ρυθμικό στοιχείο και μετά τη μελωδία.

αρκετές φορές . Εάν αυτό δεν είναι εφικτό να μπορούν οι μαθητές να το

ακούσουν από κάποιο C . D . κασετόφωνο . Το άκουσμα τους δίνει την

δυνατότητα να δουν τις δυσκολίες του τραγουδιού . Τονίζω ότι ο βασικός

κορμός της ορχήστρας είναι τα κρουστά όργανα που δίνουν τον ρυθμό .