Συμπεράσματα από το πρόγραμμα Περιβαλλοντική Εκπαίδευσης
με τίτλο:
«Χίος: Πιτυούσα ή Αιθάλη;»

Τα συμπεράσματα που βγήκαν από το πρόγραμμα και ειδικότερα στη λήξη του, μετά από κοινή συζήτηση των μαθητών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης με τους δασκάλους που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες.

Α΄ Κάμπος της Χίου

• Η συστηματική καλλιέργεια εσπεριδοειδών έχει ατονήσει. Τα περισσότερα περιβόλια απλώς συντηρούνται. Δεν είναι λίγα εκείνα που έχουν ήδη εγκαταλειφθεί.
• Έχει σταματήσει από καιρό η εξαγωγή των εσπεριδοειδών που άλλοτε έφερνα πλούτο στο νησί. Σήμερα οι καρποί που παράγονται αξιοποιούνται από το Εργοστάσιο Χυμών του Συνεταιρισμού Εσπεριδοκαλλιεργητών. Τα έσοδα από αυτή την διαδικασία είναι ελάχιστα και οι επιδοτήσεις μικρές, γ’ αυτό κανείς δεν μπορεί να το δει σαν κύρια αγροτική απασχόληση, παρά μόνο σαν συμπληρωματική.
• Σήμερα οι περιβολάρηδες δέχονται πιέσεις για αλλαγή των ποικιλιών που καλλιεργούνται. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προχωρούν και σε αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με είδη που είναι πιο εμπορεύσιμα και επιδοτούνται.
• Αρκετά περιβόλια εκχερσώθηκαν από τους ιδιοκτήτες τους και αντικαταστάθηκε η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών από καλλιέργεια πατάτας, με αποτέλεσμα την ελάττωση του πράσινου στην περιοχή και την αύξηση του προβλήματος της υφαλμύρωσης των υπόγειων υδάτων, λόγω της υπεράντλησης.
• Ο Κάμπος έχει πληγεί τα τελευταία χρόνια από τις καιρικές συνθήκες, είτε από παρατεταμένη ανομβρία είτε από μεγάλες πλημμύρες.
• Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι η κακή ποιότητα του νερού άρδευσης, γιατί οι περισσότερες γεωτρήσεις και τα πηγάδια είναι υφάλμυρα μετά τα τελευταία χρόνια ανομβρίας.
• Η περιοχή του Κάμπου της Χίου, με τα περιβόλια των εσπεριδοειδών, τα μεγάλα αρχοντικά σπίτια, με τους ψηλούς μαντρότοιχους χτισμένους με θυμιανούσικη κοκκινόπετρα, αναδεικνύουν ένα σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού και της ιστορίας του νησιού από τα μεσαιωνικά χρόνια και μετά.
• Τελευταία γίνονται προσπάθειες να αναπτυχθεί τουριστικά.
• Επιβάλλεται να προστατευθεί από την νομοθεσία η περιοχή του Κάμπου και οικιστικά αλλά και όσον αφορά την χλωρίδα του που δημιουργεί ένα συνδυασμό μοναδικό στον Κόσμο.

Β΄ Μαστιχόδεντρα

• Τα νοτιόχωρα της Χίου, εξακολουθούν να καλλιεργούν μαστιχόδεντρα και να παράγουν τη μαστίχα – είδος μοναδικό στον κόσμο - .
• Εκτός από τους επαγγελματίες καλλιεργητές υπάρχουν και άλλοι που καλλιεργούν μαστιχόδεντρα συμπληρωματικά για να έχουν άλλον ένα εισόδημα.
• Το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη μαστίχα, η χρήση της στη φαρμακευτική και την κοσμετολογία, ανοίγουν νέες αγορές και δημιουργούν καινούριες προοπτικές για τους μαστιχοπαραγωγούς.
• Σημαντικός είναι ο ρόλος της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, που με σωστούς χειρισμούς προωθεί το προϊόν μέχρι την Άπω Ανατολή, αλλά ανταποκρινόμενη και στις σύγχρονης απαιτήσεις προχώρησε στην παραγωγή πολλών προϊόντων μαστίχας που έχουν μεγάλη απήχηση στον κόσμο.
• Σήμερα περισσότερο από ποτέ, υπάρχει ανάγκη για επέκταση και ανανέωση των μαστιχόδεντρων, για ενίσχυση του εισοδήματος των μαστιχοπαραγωγών και παροχή κινήτρων στους νέους, ώστε να ασχοληθούν συστηματικότερα με την καλλιέργεια της μαστίχας.
• Το μέλλον λοιπόν της μαστίχας και φυσικά των μαστιχόδεντρων προβλέπεται αρκετά ρόδινο σε αντιθεση με αυτών των περιβολιών του Κάμπου.

Γ΄ Δάση.

• Μια από τις αρχαίες ονομασίες του νησιού, ήταν και «Πιτυούσα», επειδή ήταν κατάφυτη από πεύκα.
• Σήμερα μόνο ένα μικρό μέρος του νησιού καλύπτεται από πευκοδάση. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι φωτιές της δεκαετίας του ’80 και φυσικά η επακόλουθη βόσκηση των καμένων περιοχών (αν και τυπικά απαγορεύεται) με συνέπεια τα νέα πευκάκια μόλις φυτρώσουν να γίνονται τροφή για τα κατσίκια.
• Έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται προσπάθειες αναδάσωσης, αλλά δυστυχώς τα αποτελέσματα δεν είναι και πάρα πολύ ενθαρρυντικά.
• Σημαντική βελτίωση νομίζουμε ότι μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ευαισθητοποίηση των πολιτών, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πυρκαγιές και να γίνει το δάσος σπίτι για τον καθένα μας.
• Επίσης είναι απαραίτητη η δημιουργία κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων από τη Διεύθυνση Δασών του νομού μας αλλά και σε εθνικό επίπεδο ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και να γίνουν ασπίδα για το δάσος.