Πριν προχωρήσουμε στο πρώτο και δεύτερο μέρος, θα αναφερθούμε σε κάποιες βασικές έννοιες σχετικά με την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (Open and Distance Learning - ODL) και την εξέλιξη της, καθώς επίσης και με την Επικοινωνία Μέσω Υπολογιστών (Computer Mediated Communication) στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Στόχος μας είναι να σας δώσουμε βασικές πληροφορίες προκειμένου να σας βοηθήσουν, όταν συμμετέχετε σε τηλε-συνδιασκέψεις, που αφορούν στα θέματα αυτά. Σε περίπτωση που πιστεύετε ότι γνωρίζετε αρκετά για αυτά τα γενικής φύσεως θέματα, μπορείτε να περάσετε κατευθείαν στο Πρώτο Μέρος.

Το πρόγραμμα TRENDS θα χρησιμοποιήσει τις TΠΕ για να δημιουργήσει ένα περιβάλλον για την ενδοϋπηρεσιακή εξ αποστάσεως επιμόρφωση εκπαιδευτικών στα σχολεία. Για να γίνει κατανοητή σε βάθος η λογική και η φύση αυτού του περιβάλλοντος εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, θα ήταν χρήσιμο να εστιάσετε στην έννοια της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, η οποία ενισχύεται με τη χρήση της πληροφορικής και των δικτυακών τεχνολογιών, προκειμένου να αποσαφηνίσετε βασικές έννοιες και θέματα που προκύπτουν από τις τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα αυτό.

Η χρήση συστημάτων εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, σε σύγκριση με τα παραδοσιακά συστήματα επιμόρφωσης, προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Συγκεκριμένα, με την εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση καταργούνται οι ακόλουθοι περιορισμοί:

• Γεωγραφικοί Περιορισμοί: Ένα από τα προβλήματα που συχνά αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί που επιμορφώνονται, είναι το γεγονός ότι τα σεμινάρια που τους ενδιαφέρουν πραγματοποιούνται σε μακρινά μέρη. Κάτι τέτοιο μπορεί να τους αποθαρρύνει να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν σε επιμορφωτικά προγράμματα της επιλογής τους ή να τους δημιουργήσει επαγγελματικά, οικογενειακά ή προσωπικά προβλήματα.
• Προγραμματισμός Διαλέξεων: Καθώς τα συστήματα της εξ Αποστάσεως Επιμόρφωσης είναι βασισμένα στην αυτονομία και την αυτο-εκπαίδευση, ο εκπαιδευόμενος δεν περιορίζεται από κανένα πρόγραμμα και έτσι, το πρόγραμμα που χρησιμοποιεί, προσαρμόζεται στο δικό του ρυθμό μάθησης. Η μόνη εξαίρεση που παρουσιάζεται στα συστήματα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης είναι οι περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιούνται οι τεχνολογίες πραγματικού-χρόνου, όπως οι τηλεδιασκέψεις.
• Χρόνος και Ρυθμός Μάθησης: Τα συστήματα της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης χαρακτηρίζονται από ελαστικότητα που αφορά, τόσο στο χρόνο (ο χρόνος που χρειάζεται για τη μάθηση), όσο και στο ρυθμό της μάθησης.
• Περιβάλλον Εκπαίδευσης: Σε ένα παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα, το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι προκαθορισμένο συνήθως από το φορέα που έχει αναλάβει την οργάνωση των μαθημάτων. Στα συστήματα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης το περιβάλλον εκπαίδευσης επιλέγεται από τον εκπαιδευόμενο και μπορεί να είναι το σπίτι του, το σχολείο του, ένα κέντρο εκπαίδευσης κοντά στο σπίτι του, κ.λπ.
• Επιμορφωτικές Ανάγκες του Εκπαιδευόμενου: Στα συστήματα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης συνήθως τα μαθήματα οργανώνονται σε ενότητες με προκαθορισμένους στόχους και ο εκπαιδευόμενος μπορεί να επιλέξει εκείνα τα μαθήματα που αντιστοιχούν στις ανάγκες του. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο απαιτεί από τον εκπαιδευόμενο υπευθυνότητα, πειθαρχία και αυτο-έλεγχο. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο, τα μαθήματα αυτά συχνά θεωρούνται κατάλληλα για επιμόρφωση ενηλίκων, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση των εκπαιδευόμενων εκπαιδευτικών στο τρέχον πρόγραμμα.
• Εξατομίκευση της Διαδικασίας Διδασκαλίας/Μάθησης: Σε ένα σύστημα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, ο εκπαιδευόμενος μπορεί σε οποιαδήποτε περίπτωση θεωρεί ότι είναι απαραίτητο, να ζητήσει βοήθεια (μέσω e-mail, για παράδειγμα) από τον εκπαιδευτή, τους συναδέλφους του ή έναν ειδικό, προκειμένου να αναζητήσει νέες πηγές πληροφοριών ή άλλα μέσα που θα του παράσχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει τους στόχους του με διάφορες στρατηγικές.
• Κόστος Εκπαίδευσης: Με το σύστημα της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης μειώνεται το κόστος της εκπαίδευσης, τόσο για τον εκπαιδευόμενο, όσο και το φορέα της εκπαίδευσης. Για τον εκπαιδευόμενο δεν είναι αναγκαίο πια να ταξιδεύει, ενώ για το φορέα της εκπαίδευσης, θεωρητικά δεν υπάρχει περιορισμός στον αριθμό των εκπαιδευόμενων που μπορούν να συμμετάσχουν σε μία επιμόρφωση. Επιπλέον, σε σύγκριση με τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία απαιτούν τη φυσική παρουσία των εκπαιδευόμενων, ο αριθμός των εκπαιδευτών σε ένα σύστημα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης μειώνεται σημαντικά.

Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση ξεκίνησε με τα κλασικά μαθήματα μέσω ταχυδρομείου και μετά προχώρησε με τη χρήση μέσων, όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και άλλων πιο εξελιγμένων. Η αλληλεπίδραση του εκπαιδευόμενου με τον εκπαιδευτή ήταν και εξακολουθεί να είναι αρκετά περιορισμένη. Η προηγούμενη εμπειρία σχετικά με τις υπηρεσίες των συστημάτων εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών δείχνει ότι προσφέρεται, συνήθως σε παγκόσμιο επίπεδο, από τα Ανοιχτά Πανεπιστήμια. Στο πλαίσιο των κατοχυρωμένων αρμοδιοτήτων τους, τα πανεπιστήμια αυτά δίνουν πτυχία και δημιουργούν τμήματα για άτομα, τα οποία, δεδομένης της γεωγραφικής τους διασποράς, εξυπηρετούνται από τη χρήση τμημάτων εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.

Οι εκπαιδευτικοί ανήκουν επίσης σε αυτήν την κατηγορία. Το εκπαιδευτικό σενάριο που χρησιμοποιείται πιο συχνά από τα Ανοιχτά Πανεπιστήμια υποστηρίζει την αυτο-εκπαίδευση.

Οι εκπαιδευόμενοι λαμβάνουν το εκπαιδευτικό υλικό, τα κείμενα και τις φόρμες διαμορφωτικής αξιολόγησης, μετά από την εγγραφή τους στα αντίστοιχα τμήματα. Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση μερικές φορές υποστηρίζουν τη διανομή του βασικού περιεχομένου (πυρήνα) των μαθημάτων. Σε άλλες περιπτώσεις, ο πυρήνας των μαθημάτων δίνεται στους εκπαιδευόμενους με τη μορφή έντυπου υλικού, κασετών ήχου ή video ή ακόμα (με χρήση πιο πρόσφατων τεχνολογιών) με τη μορφή εκπαιδευτικού λογισμικού, CD-ROM κ.λπ.

Εξατομικευμένη υποστήριξη προσφέρεται μέσω ταχυδρομείου ή περιφερειακών γραφείων (που είναι εγκατεστημένα σε περιφερειακά κέντρα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών). Η αξιολόγηση των επιμορφούμενων εκπαιδευτικών μπορεί να πραγματοποιηθεί με την υποστήριξη των περιφερειακών κέντρων. Το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό και η επικοινωνία μεταξύ του κέντρου επιμόρφωσης και των επιμορφούμενων, πριν από την εκτεταμένη διάδοση των ΤΠΕ, γινόταν κυρίως με κείμενα που διακινούνταν μέσω ταχυδρομείου.

Στις μέρες μας, οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται και ειδικά, οι εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες και στα δίκτυα υπολογιστών, έχουν δώσει σημαντική ώθηση στην τρίτη γενιά συστημάτων Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Έτσι οι ενδιαφερόμενοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν/παρακολουθούν οποιαδήποτε μαθήματα από μια μεγάλη λίστα μαθημάτων, τα οποία δημοσιεύονται οπουδήποτε είναι διαθέσιμες αυτές οι τεχνολογίες και διδάσκονται από ειδικούς που βρίσκονται σε περισσότερο ή λιγότερο μακρινά σημεία, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό.

Οι σύγχρονες τηλεπικοινωνίες έχουν διευρύνει τις ευκαιρίες της παρακολούθησης εξ αποστάσεως μαθημάτων, τα οποία προσαρμόζονται καλύτερα στις ανάγκες του εκπαιδευόμενου, προσφέροντας μεγαλύτερη δυνατότητα αλληλεπίδρασης και περισσότερες πιθανότητες εξατομίκευσης της διαδικασίας της μάθησης. Έτσι, ο εκπαιδευτής δεν είναι ένας απλός παροχός γνώσης και ο εκπαιδευμένος δεν είναι μόνο ο παθητικός δέκτης.

Καθώς αξιοποιούν τις νέες τεχνολογικές δομές, τα πιο εξελιγμένα συστήματα Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης συνεισφέρουν στην άμεση δημιουργία σεναρίων μάθησης, τα οποία μόλις πρόσφατα έχουν αρχίσει να μελετούνται και να υλοποιούνται. Πάντως, σε αρκετές διευθύνσεις στο Internet, υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα εξ αποστάσεως μαθήματα σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα, που ακολουθούν διαφορετικές μεθοδολογίες και δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες του δικτύου να ακολουθήσουν τους δικούς τους μαθησιακούς ρυθμούς. Το είδος του εκπαιδευτικού υλικού που διατίθεται σχετίζεται με τους διάφορους τρόπους μάθησης και τη δυνατότητα εξατομίκευσης της μαθησιακής διαδικασίας. Το εκπαιδευτικό αυτό υλικό, σε αντίθεση με τα σειριακά έγγραφα, εξερευνά δομές υπερκειμένου (hypertext), κάνοντας δυνατές πολλαπλές συνδέσεις ανάμεσα σε διαφορετικά μονοπάτια των κειμένων.
Από την άλλη μεριά, το εκπαιδευτικό υλικό μπορεί να πάρει τη μορφή πολυμέσων (multimedia) με την ενσωμάτωση ήχου, κειμένου, στατικής ή κινούμενης εικόνας με τα αντίστοιχα πλεονεκτήματα.

Όσον αφορά στην αλληλεπίδραση, τα συστήματα ODL επιτρέπουν την επικοινωνία, όχι μόνο ανάμεσα στον εκπαιδευόμενο(ους) και τον εκπαιδευτή(ές), αλλά και ανάμεσα στους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Αυτό είναι πιθανό, γιατί το σενάριο μάθησης που έχει δημιουργηθεί μπορεί να προσαρμοστεί στα ενδιαφέροντα των εκπαιδευόμενων, τα οποία μπορεί να αναπτυχθούν με συνεργατικές δραστηριότητες. Ο γρήγορος ρυθμός ανταλλαγής πληροφοριών βελτιώνει την αλληλεπίδραση αυτών των συστημάτων. Για παράδειγμα, η ερώτηση ενός εκπαιδευόμενου μπορεί πια να απαντηθεί σε μερικές ώρες.

Από αυτά που προαναφέρθηκαν, μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι τα πρόσφατα συστήματα ODL, τα οποία χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνολογίες, προσφέρουν μεγάλα πλεονεκτήματα, που αυξάνουν τα κίνητρα των εκπαιδευόμενων και διευκολύνουν την ίδια τη μαθησιακή διαδικασία.

Στα συστήματα επικοινωνίας μέσω υπολογιστών (COMPUTER MEDIATED COMMUNICATION - CMC) χρησιμοποιούνται οι ΤΠΕ για να προσφέρουν ένα υπολογιστικό περιβάλλον, το οποίο μπορεί να επιτρέπει επικοινωνία ενός-προς-έναν ή ενός-προς-πολλούς. Η επικοινωνία μέσω υπολογιστών είναι ένας γενικός όρος, ο οποίος περιλαμβάνει τη χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), συνδιασκέψεων με τη χρήση υπολογιστών (με μετάδοση κειμένου ή/και με μετάδοση κινούμενης εικόνας) και ταχυδρομικών λιστών (mailing lists). Ανάμεσα στα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει ο κάθε χρήστης με τη χρήση των συστημάτων επικοινωνίας μέσω υπολογιστή (CMC) αναφέρονται τα ακόλουθα:

• αλληλεπίδραση της ομάδας των εκπαιδευόμενων,
• εργασία σε προσωπικό ρυθμό,
• σχεδόν άμεση προσπέλαση σε συμβουλές που παρέχονται από τους άλλους εκπαιδευόμενους ή από τους εκπαιδευτές.

Σήμερα υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών με τη χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή. Το περιβάλλον αυτό, θα εφαρμοστεί στην εισαγωγική και στην ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Η συζήτηση περί "εικονικών" τάξεων και "τηλεπαρουσιάσεων" ενθουσιάζει αυτούς που έχουν ασχοληθεί με τις νέες τεχνολογίες, αλλά είναι απίθανο να πείσει όλους τους πιθανούς συμμετέχοντες ότι οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες αποτελούν ένα μέρος της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Προκειμένου να βοηθηθούν οι αναγνώστες να αποκτήσουν τη δική τους άποψη, στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται κάποια από τα βασικά οφέλη για τους χρήστες των νέων τεχνολογιών και εξετάζονται μερικές από τις πλευρές της CMC που μπορεί να είναι ιδιαιτέρως χρήσιμες στην υποστήριξη της Συνεχούς Επαγγελματικής Εξέλιξης (Continuous Professional Development- CPD).

Στην εκπαίδευση, η δικτύωση των απομακρυσμένων εκπαιδευόμενων για την παράδοση μαθημάτων και η αμοιβαία υποστήριξη συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην επαγγελματική τους εξέλιξη. Οι φορείς της εκπαίδευσης μπορούν να παραδίδουν μαθήματα on-line και να δίνουν στους εκπαιδευόμενους πρόσβαση σε διαλέξεις στο δίκτυο. Μέσω της CMC οι εκπαιδευτές, οι εκπαιδευτικοί, οι σύμβουλοι και οι εκπαιδευόμενοι έρχονται σε επικοινωνία. Η αυξημένη χρήση της τεχνολογίας και η σταδιακή εξοικείωσή τους με αυτήν ενισχύει την αυτοπεποίθηση των εκπαιδευτικών και αναπτύσσει την ικανότητά τους στο να χρησιμοποιούν τις τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών.

Ο Mason (1995) έχει προσδιορίσει κάποιους τρόπους με τους οποίους η επικοινωνία μέσω υπολογιστή μπορεί να υποστηρίξει την επαγγελματική εξέλιξη και εκπαίδευση. Για παράδειγμα, η επικοινωνία μέσω υπολογιστή μπορεί :

• να βελτιώσει την παιδαγωγική υποστήριξη,
• να συμβάλλει στη δημιουργία ένα forum επικοινωνίας ανάμεσα σε εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους,
• να αποτελέσει ένα μέσο για αμοιβαία υποστήριξη,
• να διευκολύνει την πρόσβαση σε συζητήσεις ειδικών,
• να χρησιμοποιηθεί ως μέσο διδασκαλίας,
• να χρησιμοποιηθεί για την παράδοση μαθημάτων.

Οι τελευταίες ενδείξεις που προκύπτουν από πιλοτικά έργα (projects), τα οποία έχουν χρησιμοποιήσει επικοινωνία μέσω υπολογιστή για εκπαίδευση εκπαιδευτικών, δείχνουν ότι τα πλεονεκτήματα της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή για την εξέλιξη και την εκπαίδευση του προσωπικού είναι σημαντικά:

• οι συμμετέχοντες μπορεί να αναμειχθούν σε αρκετές συζητήσεις άμεσα, κάτι που είναι δύσκολο να επιτευχθεί στις πρόσωπο-με-πρόσωπο συζητήσεις,
• οι συζητήσεις καταγράφονται ηλεκτρονικά και μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση σε αυτές οποιαδήποτε χρονική στιγμή,
• ως μέρος ενός προγράμματος κάποιου ιδρύματος ή μιας σχολής, το ηλεκτρονικό "κοινό δωμάτιο" έχει μια δημοκρατική επιρροή στη λήψη αποφάσεων,
• όταν ανοίγουμε τις πόρτες μας στο Internet μπορούμε να μοιραστούμε έρευνες και ιδέες σχετικά με τη διδασκαλία και τη μάθηση σε παγκόσμιο επίπεδο,
• η συμμετοχή σε μια “ηλεκτρονική κοινότητα εκπαιδευτικών”, ατόμων με κοινά ερευνητικά ενδιαφέροντα μειώνει τα αισθήματα της απομόνωσης για όλους τους συμμετέχοντες,
• ο χρόνος και ο τόπος αποτελούν ασήμαντους παράγοντες, όταν χρησιμοποιούμε ασύγχρονες ηλεκτρονικές επικοινωνίες,
• οι συνδιασκέψεις ενθαρρύνουν τη διανομή και τη διάδοση ιδεών,
• η συμμετοχή στις συνδιασκέψεις μπορεί να είναι ενεργητική ή παθητική, οι χρήστες μπορεί να μη στείλουν ποτέ μηνύματα, αλλά μαθαίνουν πολλά διαβάζοντας τις συζητήσεις.

Η επικοινωνία μέσω υπολογιστή προσθέτει μια εμπειρία συνεργατικής μάθησης σε εκπαιδευτικά προγράμματα Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, μειώνοντας τη “μοναξιά” που νιώθουν συχνά οι εκπαιδευόμενοι και το προσωπικό αυτών των τμημάτων.

Αρκετά είναι τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή ως μηχανισμού υποστήριξης για Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, όπως:

• υποστήριξη από τους συναδέλφους εκπαιδευόμενους ή από τον εκπαιδευτή, ανεξάρτητη από χρόνο (ασύγχρονα) - και τόπο (αυτό μπορεί να επιτευχθεί με φορητούς υπολογιστές),
• πρόσβαση σε εθνικές και διεθνείς έρευνες, εμπειρίες και απόψεις,
• πρόσβαση σε υλικό, όπου και όπως απαιτείται.

Χρησιμοποιώντας την επικοινωνία μέσω υπολογιστή, οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευτές μπορεί να διατηρήσουν στενή επικοινωνία ανεξάρτητα από την απόσταση ή την επιθυμητή ώρα εργασίας. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας συνδιασκέψεις μέσω υπολογιστών.

Ο όρος συνδιάσκεψη μέσω υπολογιστών είναι γενικότερος και αναφέρεται σε συστήματα που μπορεί να “συνδέσουν” ανθρώπους με στόχο την επικοινωνία πολλών προς πολλούς. Η συνδιάσκεψη μέσω υπολογιστών μπορεί να αποτελέσει για εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους εκπαιδευτικούς ιδανικό σημείο εκκίνησης για συνεργασία και περαιτέρω εκπαίδευση μέσα στον περιορισμένο χρόνο της εργασίας τους.

Τα συστήματα Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης είναι βασισμένα στην αυτονομία και στην αυτο-εκπαίδευση. Η CMC μπορεί να είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμη για εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν σε σχολικά προγράμματα, στα οποία οι προσπάθειές τους μπορεί να βελτιωθούν από τη συνεχή εκπαιδευτική υποστήριξη. Για παράδειγμα, ένα σχολικό πρόγραμμα (project) μπορεί να περιλαμβάνει την πραγματοποίηση μιας εργασίας από τους μαθητές. Οι μαθητές μπορεί να μην έχουν κατανοήσει επαρκώς το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους από τη σχολική αίθουσα και μπορεί να νιώθουν την ανάγκη να επικοινωνήσουν με κάποιον. Μια συνδιάσκεψη με μεταφορά εικόνας σε πραγματικό χρόνο ή μια συνδιάσκεψη με μεταφορά κειμένου, η οποία μπορεί να είναι ασύγχρονη, μπορεί να αποδειχθούν ωφέλιμες γι’ αυτούς.

Η διαχείριση της τάξης, η υποστήριξη παιδιών με δυσκολίες στο διάβασμα, ο καθορισμός και ο προσδιορισμός κατάλληλων πηγών διδασκαλίας είναι μερικές από τις περιοχές που έχουν συζητηθεί από μαθητές, εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτές που χρησιμοποιούν την επικοινωνία μέσω υπολογιστή. Η ανάγκη για συμβουλές ή ιδέες μπορεί να προέρχεται από οποιονδήποτε, και οι απαντήσεις μπορεί να έρθουν από ένα ευρύ φάσμα πηγών, συμπεριλαμβανομένων άλλων εκπαιδευτικών που και οι ίδιοι εκπαιδεύονται, εκπαιδευτών και άλλων, που έχουν προσκληθεί να συμμετέχουν στη συζήτηση, εξαιτίας ίσως της ιδιαίτερης εμπειρίας που έχουν.

Η επικοινωνία ενός προς έναν μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail). Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ο καθένας μπορεί να στείλει και να λάβει προσωπικά μηνύματα από και προς άλλους, για τους οποίους γνωρίζει την ηλεκτρονική τους διεύθυνση. Τα μηνύματα είναι ανεξάρτητα από το χρόνο και την απόσταση (ασύγχρονα) και μπορεί να διαβαστούν στην οθόνη, να τυπωθούν ή να σωθούν στο δίσκο. Τα μηνύματα συνήθως περιορίζονται σε κείμενα, αν και μπορεί να συμπεριληφθούν μέσα σε αυτά και γραφικά.

Μια άλλη μέθοδος για τη δημιουργία, την ενθάρρυνση και την υποστήριξη μιας δημόσιας συζήτησης είναι η ταχυδρομική λίστα (mailing list). Μία ταχυδρομική λίστα (mailing list) είναι όμοια με ένα σύστημα συνδιάσκεψης, αλλά χρησιμοποιεί το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Οι ταχυδρομικές λίστες (mailing lists) χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν μια ομάδα ανθρώπων που έχουν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να στείλουν και να λάβουν κοινά μηνύματα σχετικά με ένα συγκεκριμένο θέμα. Είναι μία μέθοδος που παρέχει ένα περιβάλλον παρόμοιο με ένα σύστημα συνδιάσκεψης, αλλά χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Δεν υπάρχει μόνιμο σύστημα αποθήκευσης μηνυμάτων. Πιο συγκεκριμένα, κάθε μήνυμα που στέλνεται στη συνδιάσκεψη, στέλνεται σε έναν εξυπηρετητή ταχυδρομείου (mail-server), ο οποίος στη συνέχεια αντιγράφει το μήνυμα σε κάθε ένα μέλος της ταχυδρομικής λίστας. Κάθε μέλος λαμβάνει ένα αντίγραφο όλων των νέων μηνυμάτων της συνδιάσκεψης στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του.

Οι εκπαιδευτικοί που προσπαθούν να βρουν τρόπους να βελτιώσουν τη διδακτική τους, πιστεύουν ότι το ενδιαφέρον και η υποστήριξη από τους συναδέλφους είναι ένας σημαντικός παράγοντας για την επαγγελματική τους εξέλιξη. Συχνά δεν υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι με τους οποίους μπορείς να συζητήσεις νέες ιδέες. Προσκαλώντας άλλους, που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα, να συμμετάσχουν σε on-line συζητήσεις, οι εκπαιδευτικοί μπορεί να παρακινηθούν να συνεχίσουν να δουλεύουν για τη βελτίωση της διδασκαλίας τους στην τάξη, καθώς μοιράζονται την επιτυχία και την αποτυχία τους και αναζητούν συμβουλές και ανακούφιση από άλλους ανθρώπους με τις ίδιες απόψεις.

Η πρόσκληση/συμμετοχή ειδικών εμπειρογνωμόνων σε μια συνδιάσκεψη μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω συζητήσεις ανάμεσα στους συμμετέχοντες, είτε πρόσωπο με πρόσωπο, είτε on-line είτε και τα δύο. Οι ειδικοί ίσως να προέρχονται από την ακαδημαϊκή κοινότητα, από συναδέλφους εκπαιδευτικούς ή να είναι μέλη άλλων επαγγελματικών ομάδων με ενδιαφέρον για την εκπαίδευση.

Ένα από τα προβλήματα που συχνά αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί που χρειάζονται επιμόρφωση είναι το γεγονός ότι μερικά από τα σεμινάρια που τους ενδιαφέρουν πραγματοποιούνται σε μακρινά μέρη. Ο χρόνος που χρειάζεται για να ταξιδέψουν, η απαιτούμενη συχνότητα των παρουσιών, ίσως έχει ως αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η παρακολούθηση όλου του σεμιναρίου ή ενός μέρους του. Για όλους αυτούς τους λόγους, τα συστήματα Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης αποτελούν συχνά εναλλακτική λύση. Η επικοινωνία μέσω υπολογιστή προσφέρει μεγαλύτερο έλεγχο και ευελιξία στο μηχανισμό ενός συστήματος εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης.

Οι δυνατότητες της επικοινωνίας μέσω υπολογιστή ως μηχανισμού διανομής υλικού είναι οι ακόλουθοι:

• υπάρχει δυνατότητα ως προς τις περιοχές εκπαίδευσης (όχι απαραίτητα τοπικές),
• οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να δοκιμάσουν σενάρια που είναι έξω από την εμπειρία τους,
• οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να καθορίσουν την έναρξη και τη λήξη της εκπαίδευσής τους,
• η αμεσότητα του ελέγχου σημαίνει ότι το μάθημα αποστέλλεται ανάλογα με το ρυθμό του χρήστη,
• οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να κάνουν επαναλήψεις για να εμπεδώσουν τις γνώσεις τους,
• η αυξανόμενη διαθεσιμότητα φορητών υπολογιστών σημαίνει ότι οι εκπαιδευόμενοι έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον πιο κατάλληλο χρόνο και μέρος για μελέτη.

Ένα χαρακτηριστικό των συστημάτων Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης είναι η ευελιξία τους όσον αφορά στο χρόνο, π.χ. ο χρόνος που ξοδεύεται για την απόκτηση γνώσεων και ο ρυθμός μάθησης. Η ασύγχρονη φύση της CMC σημαίνει ότι οι χρήστες μπορεί να διαβάσουν και να σκεφτούν πάνω στις ιδέες που παρουσιάζονται στο χρόνο που επιθυμούν οι ίδιοι. Το κείμενο μιας ομιλίας μπορεί να σταλεί στους εκπαιδευόμενους που έχουν εγγραφεί σε έναν κύκλο μαθημάτων. Οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να ζητήσουν επιπλέον διευκρινίσεις ή εξηγήσεις. Οι εκπαιδευόμενοι χρησιμοποιώντας την επικοινωνία μέσω υπολογιστή μπορούν να σκεφτούν συγκεκριμένα θέματα, να στείλουν ερωτήσεις για τη διευκρίνηση συγκεκριμένων θεμάτων ή να ανατρέψουν μιαν άποψη. Επιπλέον, μπορούν να μελετήσουν και να αναλύσουν τις απόψεις των υπολοίπων σε συγκεκριμένα θέματα και να επανεξετάσουν τις δικές τους αντιδράσεις. Ο εκπαιδευτές μπορούν να απαντήσουν ξεχωριστά ή σε ολόκληρη την ομάδα.