 |
||||||||||
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ |
||||||||||
| ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ | ||||||||||
| 10 | ||||||||||
| Ζωγραφική | ||||||||||
Η ΠΑΡΘΕΝΟΣ, Ο ΜΙΚΡΟΣ ΙΗΣΟΥΣ ΚΑΙ Η ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ (SANT’ ANNA, LA MADONNA E GESU BAMBINO CON L’ AGNELLO) |
||||||||||
Λεονάρντο ντα Βίντσι (Leonardo da Vinci), ζωγράφος, 1452-1519 |
||||||||||
| ||||||||||
 | ||||||||||
| Σύντομο ιστορικό: | ||||||||||
| Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο μεγάλος Ιταλός ζωγράφος και γλύπτης της Αναγέννησης* (με επιστημονικές γνώσεις στα μαθηματικά, την ανατομία, τη γεωλογία κτλ.), υπήρξε από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στον κόσμο. Ως ζωγράφος έδωσε νέες κατευθύνσεις στην τέχνη, τελειοποιώντας την αναπαράσταση του όγκου των αντικειμένων με την εναλλαγή του φωτός και της σκιάς, τεχνική που ονομάστηκε «κιαροσκούρο». Με την τεχνική του «σφουμάτο»* μαλάκωνε τα σκληρά περιγράμματα των μορφών και των αντικειμένων με λεπτές τονικές διαβαθμίσεις. Για να επιτύχει την απόδοση των αντικειμένων με έναν πιο φυσικό τρόπο, χρησιμοποίησε την ανάμειξη των χρωμάτων με λάδι. Εκτός των άλλων, ο Ντα Βίντσι εκπόνησε σχέδια μελέτης της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος, καθώς και σχέδια για έργα οχυρωματικά, υδραυλικά, διάφορων μηχανημάτων, εφευρέσεων, πτητικών μηχανών, υποβρυχίων κτλ. Από τους διασημότερους πίνακές του είναι η «Μόνα Λίζα ντελ Τζοκόντα» (Μουσείο Λούβρου), «Η Παρθένος των βράχων» (Μουσείο Λούβρου), «Η Παρθένος, ο μικρός Ιησούς και η Αγία Άννα» (Μουσείο Λούβρου), «Η Αγία Οικογένεια» (Μουσείο Πετρούπολης) και ο «Μυστικός Δείπνος» (μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντελ Γκράτσιε, Φλωρεντία). | ||||||||||
| Παρουσίαση του έργου: | ||||||||||
| Ο πίνακας αυτός θεωρείται σημαντικός στην ιστορία της τέχνης για τη θεματολογία του, για την απόλυτη ευγένεια με την οποία ο Λεονάρντο ντα Βίντσι έχει αποδώσει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις μορφές, για το τοπίο που απεικονίζεται στο φόντο και τον τρόπο με τον οποίο αυτό συνδέεται με τις μορφές, για το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς, τις λεπτές τονικές διαβαθμίσεις κ.ά. Στο έργο αυτό βλέπουμε τρία γνωστά από την Αγία Γραφή πρόσωπα σε μια τρυφερή καθημερινή σκηνή. Η φιγούρα που βρίσκεται πρώτη μπροστά από το φόντο, με το κεφάλι της σε ευθεία, είναι η Αγία Άννα, η μητέρα της Παναγίας. Στα πόδια της κάθεται η Παναγία, η οποία σκύβει μπροστά και προσπαθεί να συγκρατήσει με τα χέρια της τον μικρό Ιησού, ενώ τον κοιτά με τρυφερότητα. Ο Ιησούς στρέφει το κεφάλι του προς την Παναγία, ενώ παίζει με ένα μικρό αρνί. Όλα αυτά εντάσσονται σε ένα ατμοσφαιρικό και ονειρικό τοπίο, φαινομενικά ήρεμο και απροσδιόριστo. Όλο το σύμπλεγμα των μορφών μοιάζει να σχηματίζει ένα αλυσιδωτό τρίγωνο, με την Αγία Άννα στην κορυφή του. Ο καλλιτέχνης την απεικονίζει να κάθεται δεξιά και να στρέφει τα πόδια της προς τα αριστερά. Η Αγία Άννα φαίνεται να κοιτά μόνο την κόρη της, αλλά, εάν παρατηρήσουμε προσεκτικότερα, θα δούμε ότι το βλέμμα της καταλήγει με μια νοητή ευθεία στο πρόσωπο του μικρού Ιησού. Κοιτά χαμογελαστή τη σκηνή, με συγκατάβαση και ηρεμία, και το αριστερό της χέρι ακουμπά το χέρι της Παναγίας. Κάνει εντύπωση η άνεση με την οποία συγκρατεί την κόρη της στα γόνατά της. Η Παναγία κάθεται ήρεμη στα πόδια της μητέρας της, παρακολουθώντας τον μικρό γιο της. Στα εσωτερικά ενδύματά της ο Λεονάρντο ντα Βίντσι έδωσε μεγαλύτερη προσοχή στην πτυχολογία, ενώ το εξωτερικό ένδυμα μοιάζει σχεδόν ατελείωτο. Το ίδιο συμβαίνει και με το κάτω μέρος του ενδύματος της Αγίας Άννας. Και τα δύο είναι φτιαγμένα από διαφανείς πινελιές. Ο μικρός Ιησούς απεικονίζεται να κρατά ένα μικρό αρνί από τα αυτιά και να έχει περασμένο το δεξί του πόδι από τον λαιμό του. Η κίνηση των χεριών του μοιάζει με την κυκλική κίνηση των χεριών της μητέρας του. Σύμφωνα με μελετητές, η κίνησή του αυτή συμβολίζει τη θέλησή του να θυσιαστεί, ενώ η μητέρα του προσπαθεί στοργικά να τον αποτρέψει. Η γαλήνια Αγία Άννα, που ενδεχομένως να συμβολίζει την Εκκλησία, παρατηρεί και με ένα αδιόρατο άγγιγμα θέλει να πει στην κόρη της, που αγωνιά, να αφήσει να γίνει πραγματικότητα ό,τι πρόκειται να επακολουθήσει. Ο τρόπος με τον οποίο ο καλλιτέχνης εναρμονίζει το τοπίο με τις μορφές είναι θαυμαστός. Ο Ντα Βίντσι μελετούσε τις γεωλογικές δομές και αυτό φαίνεται στα χρώματα που χρησιμοποίησε για να αποδώσει τις εναλλαγές στο φυσικό τοπίο. Οι φιγούρες κάθονται πάνω σε έναν βράχο (βλέπουμε χαρακτηριστικές λεπτομέρειές του στα πόδια της Αγίας Άννας και της Παναγίας), ενώ πίσω δεξιά διακρίνεται ένα δέντρο. Το ομιχλώδες, γαλάζιο τοπίο στο φόντο, με τις μυτερές κορυφές και τις λίμνες, κάνει το βλέμμα μας να χάνεται απαλά στο βάθος. | ||||||||||
| ΓΩΣΣΑΡΙ | ||||||||||
| Αναγέννηση: | ||||||||||
| Πνευματική, κοινωνική και πολιτιστική κίνηση του 14ου-16ου αιώνα στην Ιταλία και στη δυτική Ευρώπη με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και στοιχεία αναβίωσης της κλασικής αρχαιότητας. | ||||||||||
| Σφουμάτο: | ||||||||||
| «Σταδιακό σβήσιμο», από την ιταλική λέξη «fumo», που σημαίνει καπνός. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε στη ζωγραφική για να περιγράψει τη σταδιακή και απαλή μετάβαση μιας απόχρωσης σε μια άλλη ή ενός τόνου σε έναν άλλον. | ||||||||||
| ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ | ||||||||||
| 1. Ποια ήταν η πρώτη εντύπωση που σας δημιουργήθηκε, όταν είδατε το έργο αυτό; | ||||||||||
| 2. Προσπαθήστε να περιγράψετε τι συμβαίνει σ’ αυτόν τον πίνακα. | ||||||||||
| 3. Ποιοι συμβολισμοί νομίζετε ότι υπάρχουν στο έργο αυτό; | ||||||||||
| 4. Ποια είναι τα συναισθήματά σας για το έργο, τώρα που γνωρίζετε περισσότερα για τον καλλιτέχνη; | ||||||||||
| 5. Ποια μπορεί να είναι τα συναισθήματα και οι σκέψεις κάθε προσώπου σ’ αυτόν τον πίνακα; | ||||||||||
| 6. Ποια σημεία στο έργο σάς συγκινούν περισσότερο; | ||||||||||
| 7. Ποια είναι τα χρώματα που κυριαρχούν στο έργο; | ||||||||||
| 8. Ποια σχήματα δημιουργούνται, εάν απομονώσουμε κάθε φιγούρα του πίνακα; | ||||||||||
| 9. Τι νομίζετε ότι ήθελε να δείξει σ’ εμάς ο Ντα Βίντσι, όταν έφτιαξε αυτό το έργο; | ||||||||||
| ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ | ||||||||||
| 1. Χωριστείτε σε ομάδες και μελετήστε, μέσα από εγκυκλοπαίδειες τέχνης, μονογραφίες ή από το διαδίκτυο, τη ζωή και το έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Παρουσιάστε στην τάξη τα αποτελέσματα της έρευνάς σας. | ||||||||||
| 2. Ο Ντα Βίντσι συνήθιζε να σχεδιάζει σε διάφορα τετράδια ή να κρατά σημειώσεις για όσα μελετούσε και παρατηρούσε. Φτιάξτε το δικό σας σημειωματάριο τέχνης με σχέδια, μελέτες, παρατηρήσεις κτλ. Για μια φανταστική εφεύρεση, για ένα έργο τέχνης (π.χ. Ένα γλυπτό) κ.ά. | ||||||||||
| 3. Συλλέξτε εικόνες της Παναγίας με τον Ιησού και συζητήστε τις διαφορές και τις ομοιότητες στην απόδοση του θέματος. | ||||||||||
| ||||||||||
| 10 / 30 | ||||||||||
|
|