 |
||||||
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ |
||||||
| ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ | ||||||
| 4 | ||||||
| Γλυπτική | ||||||
ΧΑΛΚΙΝΟ ΑΓΑΛΜΑ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΡΙΑΤΣΕ (RIACE WARRIOR) |
||||||
| ||||||
 | ||||||
| Σύντομο ιστορικό: | ||||||
| Το 1972 στη θαλάσσια περιοχή κοντά στο χωριό Ριάτσε της Καλαβρίας (Ιταλία) ανακαλύφθηκαν δύο μπρούντζινα αγάλματα σε φυσικό μέγεθος, τα οποία έγιναν γνωστά ως «πολεμιστές του Ριάτσε». Πρόκειται για δύο πρωτότυπα αγάλματα του 5ου π.Χ. αιώνα, της κλασικής δηλαδή εποχής, που μεταφέρονταν με πλοίο ως λάφυρα ή εμπορεύματα από την Ελλάδα στη Ρώμη μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους (146 π.Χ.). Πιθανώς το πλοίο ναυάγησε ή έπεσε σε κακοκαιρία, οπότε πέταξαν τα αγάλματα στη θάλασσα, για να ελαφρώσουν το πλοίο. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι τα πρωτότυπα μπρούντζινα αγάλματα, λόγω σπανιότητας και υψηλού κόστους, αντιγράφονταν σε μάρμαρο από ρωμαϊκά εργαστήρια. Τα δύο αυτά αγάλματα προέρχονται, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, από αττικό εργαστήριο ή από εργαστήριο στο Άργος, έχουν μικρές στιλιστικές διαφορές και χρονολογούνται με διαφορά 20 ή 30 ετών. Πιθανολογείται ότι πρόκειται για τμήμα «συντάγματος» (ομαδικού αναθήματος) 16 αγαλμάτων του Φειδία που έστησαν οι Αθηναίοι στους Δελφούς μετά τη νικητήρια μάχη του Μαραθώνα ή ότι πρόκειται για τον Τυδέα* και τον Αμφιάραο*, δύο πολεμιστές από τον θηβαϊκό κύκλο, έργο που κατά τον Παυσανία βρισκόταν στην αγορά της πόλης του Άργους. Δεν είναι γνωστός ο γλύπτης, από την εξαιρετική όμως ποιότητα των έργων συμπεραίνεται ότι φτιάχτηκαν από το χέρι των μεγαλύτερων καλλιτεχνών της κλασικής αρχαιότητας. | ||||||
| Παρουσίαση του έργου: | ||||||
| Πρόκειται για έναν από τους δύο «πολεμιστές του Ριάτσε», ο οποίος ξεχωρίζει από την ταινία (διάδημα) στα μαλλιά (ο άλλος ξεχωρίζει από το περίεργο σχήμα του κεφαλιού του, γιατί φορούσε κορινθιακό κράνος). Ο πολεμιστής (ή ήρωας ή αθλητής) παρουσιάζεται εντυπωσιακός σε μέγεθος και ύψος, γυμνός, όρθιος, σε στάση ελαφρού βαδίσματος, με πλούσια κυματιστά μαλλιά και γένια. Από το πρόσωπό του, από τα πλούσια γένια του, αλλά και από το σώμα του φαίνεται ότι είναι ένας ώριμος άντρας. Το κορμί του, γυμνασμένο και δυνατό, σφύζει από ζωή. Διακρίνονται οι καλοσχηματισμένοι μύες του, αλλά και οι φλέβες. Η στάση του είναι συνηθισμένη σε αγάλματα της εποχής. Θυμίζει τον περίφημο «Δορυφόρο» του Πολύκλειτου*. Στηρίζεται στο δεξί πόδι και ανασηκώνει ελαφρά τον αντίθετο, αριστερό ώμο (χιαστί). Το αριστερό πόδι του, λυγισμένο ελαφρά, είναι λίγο πιο μπροστά από το δεξί πόδι. Το αριστερό χέρι κρατούσε ασπίδα, όπως φαίνεται από τις λαβές που υπάρχουν ακόμη. Το δεξί χέρι, απομακρυσμένο από το σώμα, κρατούσε ξίφος ή δόρυ, τα οποία δε βρέθηκαν. Οι ώμοι είναι τραβηγμένοι ελαφρά προς τα πίσω και το στήθος προτεταγμένο, γεγονός που προσδίδει στον πολεμιστή μια αγέρωχη στάση. Το κεφάλι του είναι στραμμένο ελαφρά προς τα δεξιά και το βλέμμα του ατενίζει μακριά. Παρατηρούμε ότι η δεξιά πλευρά εμφανίζει λιγότερη κίνηση από την αριστερή. Το δεξί χέρι και το δεξί πόδι είναι σε ευθεία γραμμή, ενώ το αριστερό χέρι και το αριστερό πόδι είναι λυγισμένα, όπως και στον «Δορυφόρο». Η ένταση βεβαίως είναι χιαστί (αριστερό χέρι - δεξί πόδι). Αυτές οι επιλογές του καλλιτέχνη προσδίδουν στο γλυπτό αρμονία και ισορροπία, δίνουν κίνηση μέσα στην ηρεμία και αντίθεση μέσα στη συμμετρία. Έτσι το έργο αποκτά ζωή. Ο γλύπτης δε μιμείται απόλυτα τη φύση, αλλά παρεμβαίνει με μετατοπίσεις και υπερβολές, για να επιτύχει το επιθυμητό αισθητικό αποτέλεσμα. Τα πόδια του αγάλματος είναι αφύσικα μακριά, για να υπάρχει αναλογία με το επάνω μισό του σώματος. Οι μύες του στήθους είναι χαλαροί, σε αντίθεση με τους μυς της πλάτης, που είναι έντονα δουλεμένοι. Η κάθετη γραμμή της σπονδυλικής στήλης είναι υπερβολικά τονισμένη, όπως έντονη είναι και η κάθετη γραμμή στους κοιλιακούς μυς. Τα χείλη του πολεμιστή είναι μισάνοιχτα, σαν να συνομιλεί, και διακρίνονται δόντια από ένθετο ασήμι. Τα μάτια είναι ένθετα από κόκαλο και γυαλί, ενώ τα χείλη και οι θηλές του στήθους είναι από καθαρό χαλκό, για να φαίνονται φυσικότερα. Αίσθηση έντονης αντίθεσης προκαλούν τα κυματιστά μαλλιά και γένια με το λείο και στιλπνό δέρμα όλου του σώματος. Τα μαλλιά είναι καλοχτενισμένα, ιδιαίτερα προσεγμένα στους εντυπωσιακούς, κυματιστούς βοστρύχους, και συγκρατούνται με μια ταινία. Πιθανόν ο πολεμιστής να έφερε και ένα δάφνινο στεφάνι στο κεφάλι. Παρόλο που και οι δύο πολεμιστές παρουσιάζονται οπλισμένοι με ασπίδα, κράνος και ξίφη, δε φέρουν πλήρη τον οπλισμό τους (περικνημίδες, θώρακας κτλ.), αλλά είναι γυμνοί, για να εκθειαστούν η ιδανική ομορφιά, η ευγένεια και η δύναμη. Το χάλκινο άγαλμα που παρουσιάζουμε εδώ φαίνεται να παριστάνει άντρα μεγαλύτερης ηλικίας από τον άλλο πολεμιστή. Επικρατέστερη άποψη είναι ότι παριστάνει τον Αμφιάραο, προέρχεται από αθηναϊκό εργαστήριο και έχει δημιουργηθεί από τον γλύπτη Αλκαμένη*. | ||||||
| ΓΩΣΣΑΡΙ | ||||||
| Αλκαμένης: | ||||||
| Γλύπτης και χαλκοπλάστης του 5ου αιώνα π.Χ., μαθητής του Φειδία. Γεννήθηκε στη Λήμνο και έζησε στην Αθήνα. Περίφημα έργα του η «Αφροδίτη εν Κήποις», το σύμπλεγμα της Πρόκνης με τον γιο της Ίτυ, που σώζεται στο μουσείο της Ακρόπολης, κ.ά. | ||||||
| Αμφιάραος: | ||||||
| Χθόνια θεότητα και ήρωας στην αρχαία Ελλάδα. Συμμετείχε στη μυθική εκστρατεία του Άργους εναντίον της Θήβας ως ένας από τους αρχηγούς των «επτά επί Θήβας». | ||||||
| Πολύκλειτος: | ||||||
| Ένας από τους μεγαλύτερους χαλκοπλάστες του 5ου π.Χ. αιώνα μαζί με τον Μύρωνα και τον Φειδία. Στο άγαλμά του ο «Δορυφόρος» ή «Κανών», που παρουσιάζει έναν γυμνό καλογυμνασμένο άντρα σε στάση βαδίσματος να κρατά δόρυ, εφάρμοσε τις θεωρίες του για τις αναλογίες. | ||||||
| Τυδεύς: | ||||||
| Ήρωας της ελληνικής μυθολογίας. Συμμετείχε με τον Αμφιάραο στη μυθική εκστρατεία εναντίον της Θήβας. | ||||||
| ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ | ||||||
| 1. Περιγράψτε το έργο. | ||||||
| 2. Γιατί θεωρείται σημαντικό αυτό το άγαλμα; | ||||||
| 3. Με ποιες λέξεις θα χαρακτηρίζατε αυτό το άγαλμα; | ||||||
| 4. Ποια στοιχεία μάς κάνουν να πιστεύουμε ότι πρόκειται για έναν πολεμιστή; | ||||||
| 5. Ποια ήταν η εξάρτυση των οπλιτών στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ.; | ||||||
| 6. Γιατί παρουσιάζεται γυμνός ένας πολεμιστής; | ||||||
| 7. Θα μπορούσε το γλυπτό να είναι πορτρέτο συγκεκριμένου προσώπου; | ||||||
| 8. Τι παρατηρείτε στη στάση του σώματος σε σύγκριση με τα αγάλματα της προγενέστερης, αρχαϊκής, περιόδου και της μεταγενέστερης, ελληνιστικής, εποχής; | ||||||
| 9. Γνωρίζετε την τεχνική της κατασκευής του συγκεκριμένου γλυπτού; | ||||||
| ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ | ||||||
| 1. Βρείτε από βιβλία ή από το διαδίκτυο δημοσιεύσεις, κείμενα, πληροφορίες, φωτογραφίες κ.ά. Γύρω από τους δύο πολεμιστές του Ριάτσε και παρουσιάστε μια εργασία. | ||||||
| 2. Βρείτε πληροφορίες και φωτογραφίες από χάλκινα αγάλματα της κλασικής Ελλάδας και παρουσι-άστε μια εργασία γι’ αυτά τα έργα και για τα ιστορικά γεγονότα με τα οποία σχετίζονταν. | ||||||
| 3. Σχεδιάστε τη μακέτα του μνημείου στο οποίο ήταν πιθανώς εκτεθειμένα τα αγάλματα αυτά. | ||||||
| ||||||
| 4 / 37 | ||||||
|
|