ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
 
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
19
Ζωγραφική
ΚΑΙ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ (NATURE-MORTE AUX POMMES ET AUX ORANGES)
Πολ Σεζάν (Paul Cezanne), ζωγράφος,1839-1905
 
Υλικό: λάδι σε μουσαμά
Έτος δημιουργίας: 1899
Τόπος διατήρησης: Musee d’Orsay, Παρίσι, Γαλλία
Διαστάσεις :74 ? 93
 
  
 
Βιογραφικό:
Ο Γάλλος ζωγράφος Πολ Σεζάν θεωρείται από τους πρωτοπόρους της μοντέρνας τέχνης. Το ενδιαφέρον του δεν ήταν η αναπαράσταση των αντικειμένων αυτών καθεαυτά, αλλά η χρησιμοποίησή τους ως μέσων πειραματισμού με το σχήμα, το φως και το χρώμα. Στόχος του ήταν να οργανώσει ό,τι έβλεπε στη φύση σύμφωνα με τις γεωμετρικές φόρμες (τον κώνο, τον κύλινδρο και τη σφαίρα). Η τεχνική του θεωρείται αυθεντική και είναι αναγνωρίσιμη. Τα έργα του, απαλλαγμένα από έντονα συναισθήματα, είναι ισορροπημένα και στερεά. Ο Σεζάν «έχτισε» τους πίνακές του με μεγάλη υπομονή, τοποθετώντας τα χρώματά του με πινελιές τη μία δίπλα στην άλλη, χωρίς να τα αναμειγνύει. Από το 1890 και έπειτα, ο σύνθετος τρόπος δουλειάς του επηρέασε σχεδόν κάθε πρωτοποριακό κίνημα στη ζωγραφική, συμπεριλαμβανομένων του κυβισμού και της αφηρημένης τέχνης.
 
Παρουσίαση του έργου:
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Σεζάν ζωγράφισε τα ίδια αντικείμενα και τα ίδια τοπία πολλές φορές. Συνήθιζε να έχει στο εργαστήριό του φρούτα, τα οποία παρατηρούσε αρκετά και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, πριν τα σχεδιάσει και ζωγραφίσει.
Το θέμα του σ’ αυτό το έργο είναι μια «νεκρή φύση*», που περιλαμβάνει δύο σκούρα εμπριμέ υφάσματα στο φόντο, ένα λευκό τραπεζομάντιλο, τα φρούτα (μήλα και πορτοκάλια), ένα πιάτο, μία φρουτιέρα και ένα βάζο με σχέδια λουλουδιών. Διακρίνουμε επίσης δεξιά στο κάτω μέρος του πίνακα το πόδι του τραπεζιού. Με την πρώτη ματιά, φαίνεται σαν να είναι όλα ριγμένα τυχαία στον χώρο, στην πραγματικότητα όμως η σύνθεσή τους είναι πολύ μελετημένη. Είναι μια ζωγραφική εκ του φυσικού, όπου τα αντικείμενα είναι τοποθετημένα σε συγκεκριμένη θέση. Στο κέντρο ακριβώς της σύνθεσης (το οποίο προσδιορίζεται από τους δύο διαγώνιους άξονες του πίνακα) βρίσκεται ένα μήλο μόνο του. Τα υπόλοιπα φρούτα σχηματίζουν τρεις ομάδες (το πιάτο, τη φρουτιέρα και το βάζο). Όλα αυτά αναπτύσσονται στο κέντρο του πίνακα δίνοντας μια αίσθηση ισορροπίας, αν και όχι απόλυτης. Η άτακτη τοποθέτηση των φρούτων, η οποία δημιουργεί την αίσθηση μιας ρυθμικής κίνησης, έρχεται σε αντίθεση με τη φαινομενικά κεντρική και στατική ισορροπία του θέματος. Η ζωή στον πίνακα αποδίδεται με τα έντονα κοντράστ (αντιθέσεις). Η πρώτη έντονη αντίθεση είναι το λευκό ύφασμα πάνω στο σκούρο φόντο. Τα φρούτα και τα αντικείμενα με σκούρα έντονα χρώματα βρίσκονται πάνω σε άσπρο φόντο.
Το έργο δεν αποτελεί μια φωτογραφική αναπαράσταση, δεν είναι νατουραλιστικό. Αντίθετα, έχουν αφαιρεθεί οι πολλές λεπτομέρειες, στο σχέδιό του δεν υπάρχει η συμβατική ακρίβεια, οι φόρμες χτίζονται με φαρδιές, καθαρές πινελιές, χρησιμοποιείται πηχτό χρώμα στα φρούτα και αραιωμένο στο φόντο. Κυριαρχούν καθαρά γεωμετρικά σχήματα, όπως οι σφαίρες των φρούτων και μικρά ή μεγάλα τρίγωνα στο φόντο. Το εμπριμέ ύφασμα αναπαριστάνεται σχηματικά και χωρίς λεπτομέρειες.
Οι «νεκρές φύσεις» ήταν παλαιότερα δευτερεύοντα θέματα σε μεγάλες συνθέσεις (π.χ. σε ένα θρησκευτικό θέμα). Στον πίνακα αυτόν η «νεκρή φύση» αυτονομείται ως θέμα. Η αφαίρεση των λεπτομερειών, η χρήση καθαρών χρωμάτων, η αντιμετώπιση όλων των στοιχείων ως δομικών γεωμετρικών σχημάτων, η αρμονία και η πρωτοτυπία της σύνθεσης δίνουν ιδιαίτερη αξία στο έργο.
 
ΓΩΣΣΑΡΙ
Νεκρή φύση:
Σύνθεση με άψυχα αντικείμενα, τα οποία μπορεί να είναι ένα βάζο με λουλούδια, ένα στρωμένο τραπέζι με υπολείμματα τροφίμων, θηράματα, βιβλία, ρούχα κ.ά.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια διαφορετικά αντικείμενα έχει χρησιμοποιήσει ο Σεζάν για να δημιουργήσει αυτή τη «νεκρή φύση»;
 
2. Πόσες ομάδες αντικειμένων και φρούτων σχηματίζονται;
 
3. Περιγράψτε τα υφάσματα στο φόντο.
 
4. Ποιος είναι ο αριθμός των φρούτων;
 
5. Ποια γεωμετρικά σχήματα μπορείτε να διακρίνετε στο έργο;
 
6. Μπορείτε να δημιουργήσετε μια δική σας ιστορία σχετικά με τον λόγο για τον οποίο αυτά τα αντικείμενα είναι μαζί στη συγκεκριμένη εικόνα;
 
7. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη δομή του πίνακα; Αυστηρή, ασύμμετρη, ρυθμική, χαώδη;
 
8. Ποια ατμόσφαιρα θα δημιουργούσε αυτή η σύνθεση, εάν ήταν στημένη σε έναν πραγματικό χώρο;
 
9. Κάποιοι έγραψαν ότι αυτό το έργο το χαρακτηρίζει η ενότητα του ύφους. Τι νομίζετε ότι σημαίνει αυτό και πώς επιτυγχάνεται στο έργο;
 
10. Γιατί νομίζετε ότι ο Σεζάν επέλεξε να αναπαραστήσει όλα αυτά τα αντικείμενα;
 
11. Πώς αλλιώς θα τιτλοφορούσατε τη σύνθεση αυτή;
 
12. Πώς θα ήταν στην αφή τα αντικείμενα του έργου, εάν μπορούσατε να τα αγγίξετε;
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ζωγραφίστε ένα μήλο εκ του φυσικού.
2. Επιλέξτε ορισμένα αντικείμενα της προτίμησής σας. Τοποθετήστε τα σε μια σύνθεση που θα σας ικανοποιεί και σχεδιάστε ή χρωματίστε τα εκ του φυσικού χωρίς πολλές λεπτομέρειες και με φαρδιές πινελιές.
3. Χωρίσετε τον πίνακα του Σεζάν σε παραλληλόγραμμα, έτσι ώστε να προκύψουν επιμέρους θέματα. Αντιγράψτε και ζωγραφίστε ορισμένες από τις επιμέρους συνθέσεις που έχουν δημιουργηθεί.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν (1992). Αθήνα: Εθνική Πινακοθήκη.
2.Gombrich, E.H. (1994). Το χρονικό της τέχνης. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
3.Ίτεν, Γ. (1998). Η τέχνη του χρώματος. Αθήνα: Ένωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων.
4.Murrel, S. (ed) (1998). Art: A world history. London: Dorling Kindersley.
5.Ruhrberg, K. et al. (1998). Art of the 20th century (vol. I). Koln: Taschen.
6.Orienti, S. (1994). Όλο το ζωγραφικό έργο του Σεζάν. Στο Ν. Βότσης (επιμ.), Οι κλασικοί της τέχνης. Αθήνα.
7.Σουίνγκλxερστ, Ε. (1994). Η ζωή και το έργο του Σεζάν. Αθήνα: Μίνωας.
8.Χόνορ, Χ. και Φλέμινγκ, Τζ. (1991). Ιστορία της τέχνης (τόμος 4). Αθήνα: Υποδομή.
 
 19 / 37