ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
 
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
26
Δράση
ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΕΠΙ ΤΟΠΟΥ
Γιάννης Κουνέλλης, ζωγράφος, γενν. το 1936
 
Υλικό: φωτογραφία μιας δράσης και ελαιογραφία
Έτος δημιουργίας: 1972
Τόπος διατήρησης: Συλλογή Reinez Speck, Κολωνία, Γερμανία
Διαστάσεις: ποικίλες
 
  
 
Βιογραφικό:
Ο ζωγράφος και γλύπτης Γιάννης Κουνέλλης γεννήθηκε το 1936 στον Πειραιά. Το 1956 εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, όπου σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Αναδείχθηκε σε κορυφαία μορφή της ευρωπαϊκής τέχνης στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Εκφραστής της άρτε πόβερα (φτωχής τέχνης) και της εννοιακής τέχνης, προσπαθεί με τη χρήση απλών υλικών, όπως πέτρες, μαλλί, καμένα ξύλα, να κάνει τον θεατή να κατανοήσει τη διαδικασία παραγωγής ενός έργου. Το 1960 έκανε την πρώτη ατομική του έκθεση στη Ρώμη. Από το 1967 άρχισε να χρησιμοποιεί αρχέγονες μορφές ύλης, όπως φωτιά και νερό, και σε συνδυασμό με ζωντανά όντα προσπάθησε να χτίσει ένα εξωπραγματικό και ηρωικό κλίμα. Το 1969 παρουσίασε το έργο του «Χωρίς τίτλο» με δώδεκα άλογα ζωντανά, δεμένα από τους τοίχους της γκαλερί, δημιουργώντας «ζωντανή ζωγραφική», όπου η εικόνα μεταφέρεται και εξελίσσεται μέσα στον χώρο. Έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις, εκπροσωπώντας άλλοτε τάσεις της Ιταλίας, όπως στην έκθεση «Νέοι Ιταλοί Καλλιτέχνες» στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης της Βοστώνης το 1968, και άλλοτε την άρτε πόβερα, όπως στο Ινστιτούτο του Μονάχου το 1971.
 
Παρουσίαση του έργου:
Πρόκειται για ένα έργο του Κουνέλλη πολυδιάστατο και πολυσήμαντο. Είναι η φωτογραφία μιας δράσης μπροστά σε έναν πίνακα ζωγραφικής. Στην περίπτωση αυτή το έργο τέχνης, που παραμένει στον χρόνο, είναι η φωτογραφία του γεγονότος εκείνης της στιγμής, η οποία παραμένει πλέον ως ανάμνηση. Στη φωτογραφία παρουσιάζονται ο πίνακας, μια χορεύτρια κλασικού χορού ντυμένη με το «tutu» (κοστούμι μπαλέτου), στη στάση «αραμπέσκ», και δίπλα της ένας μουσικός με επίσημο ρούχο που παίζει βιολί. Παρουσιάζονται δηλαδή τρεις καλές τέχνες: η ζωγραφική, ο χορός, η μουσική και ο περιβάλλων πραγματικός χώρος. Εάν προσέξουμε τον πίνακα, θα διαπιστώσουμε ότι δίνει την εντύπωση πως είναι ημιτελής. Κυριαρχούν οι ελεύθερες πινελιές σε ποικίλα χρώματα. Διακρίνεται σχεδιασμένο το τμήμα μιας παρτιτούρας με διάφορες νότες. Το θέμα του ζωγραφικού πίνακα είναι η μουσική. Ένας πραγματικός μουσικός παίζει μουσική και μια πραγματική χορεύτρια χορεύει στον ρυθμό της μουσικής. Ο Κουνέλλης εδώ συνεχίζει την προσωπική του παράδοση, χρησιμοποιώντας για άλλη μια φορά ζώντες οργανισμούς, για να δημιουργήσει τη «ζωντανή ζωγραφική» του. Περισσότερο λυρικό αυτό το έργο του, διερευνά τη σχέση της τέχνης με την ίδια τη φύση και τη ζωή. Οι τέχνες του χρόνου (μουσική – χορός) «συνομιλούν» για την τέχνη του χώρου, τη ζωγραφική. Παρουσιάζεται ένας δισδιάστατος χώρος (ο πίνακας ζωγραφικής), υπάρχει όμως και ο τρισδιάστατος πραγματικός χώρος, στον οποίο κινούνται ο μουσικός και η χορεύτρια. Στην τελική φωτογραφία της δράσης ξαναγίνονται όλα δισδιάστατα. Τι είναι πραγματικό, τι είναι φυσικό ή οργανικό ή τεχνικό σε αυτή τη δράση, τι είναι εφήμερο και τι διαρκές; Ποια είναι η σχέση της μορφής με το περιεχόμενό της;
Ο Κουνέλλης δεν έχει χρησιμοποιήσει στη συγκεκριμένη σύνθεση τα συνηθισμένα στο έργο του «φτωχά» φυσικά ή βιομηχανικά υλικά (κάρβουνα, τσουβάλια, σίδερα κτλ.). Χρησιμοποιεί τον ίδιο τον άνθρωπο ως έργο, αλλά και τον θεατή, ο οποίος καλείται να ακροαστεί και να συμμετάσχει ενεργά. Το έργο κρατάει τη στιγμή που φεύγει. Η χορεύτρια στέκεται με χάρη αλλά και ένταση στην άκρη των ποδιών της, ενώ την επόμενη στιγμή θα συνεχίσει τη χορευτική κίνησή της. Ο μουσικός παίζει ορισμένες νότες στο βιολί του, εμπνέεται επί τόπου και την επόμενη στιγμή θα συνεχίσει τη μουσική του. Ο πίνακας ζωγραφικής παραμένει φαινομενικά ακίνητος στον χρόνο, αλλά, ως ημιτελής, έχει τη δυνατότητα να ολοκληρωθεί την επόμενη στιγμή. Οι σχεδιασμένες νότες του παραπέμπουν στην ακουστική απόλαυση της μουσικής. Η σκηνογραφική πείρα του Κουνέλλη εκφράζεται εδώ με μια σύνθεση αυστηρή και κλασική, που θυμίζει ανάγνωση. Το έργο αυτό, ως πολυσύνθετη δημιουργία, παραπέμπει στον κόσμο των αισθήσεων, στην τάξη και το μέτρο, και επαναπροσδιορίζει την ποιητική της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
 
ΓΩΣΣΑΡΙ
Δράση (performance art):
Σύγχρονη μορφή των εικαστικών τεχνών που εμφανίστηκε το 1960. Παρουσιάζεται ως μια εφήμερη δράση με θεατρικά στοιχεία μπροστά στο κοινό. Ο καλλιτέχνης ή η ομάδα καλλιτεχνών χρησιμοποιούν το ίδιο το σώμα τους ως εικαστικό μέσο. Στην περφόρμανς αρτ περιλαμβάνονται οι άξιονς, το μπόντι αρτ και το χάπενινγκ. Γνωστοί καλλιτέχνες αυτής της μορφής τέχνης είναι ο Τζ. Μπόυς, ο Α. Κάπροου κ.ά.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Περιγράψτε τι βλέπετε σ’ αυτό το έργο και συγκεκριμένα περιγράψτε τον πίνακα ζωγραφικής, τη χορεύτρια (τη στάση, τα ρούχα της κτλ.), τον μουσικό και τον χώρο.
 
2. Περιγράψτε πώς συνέθεσε το έργο ο καλλιτέχνης. Σε ποιο σημείο έβαλε τη χορεύτρια που χορεύει, τον πίνακα και τον μουσικό;
 
3. Εάν η χορεύτρια τοποθετούνταν ακριβώς στη μέση ή στην άλλη πλευρά του χώρου αριστερά, τι θα συνέβαινε στην ισορροπία του έργου;
 
4. Γιατί είναι ντυμένος επίσημα ο μουσικός;
 
5. Προσέξτε τους άξονες στα πλακάκια του πατώματος. Τι παρατηρείτε;
 
6. Γιατί ο πίνακας ζωγραφικής είναι ημιτελής;
 
7. Τι είναι αυτό που συνδέει τον πίνακα ζωγραφικής, τον μουσικό και τη χορεύτρια;
 
8. Τι νιώθεις, όταν κοιτάζεις αυτό το έργο;
 
9. Τι θα συμβεί σ’ αυτή τη δράση την επόμενη στιγμή; Τι σκέφτεστε γι’ αυτό;
 
10. Ο τίτλος του έργου είναι «Έμπνευση επί τόπου». Εξηγήστε τον τίτλο και τη σχέση του με το έργο.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Ακούστε ένα έργο κλασικής μουσικής και ζωγραφίστε με χρώματα ένα αφηρημένο έργο εμπνευσμένο από τη μουσική που ακούτε.
2. Παρουσιάστε και σχολιάστε στην τάξη έργα του Γιάννη Κουνέλλη.
3. Συζητήστε στην τάξη τη σχέση της τέχνης με τη φύση.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Celant, G. (1983). Jannis Kounellis. Rimini: Mazzota.
2.Κουνέλλης, Γ. (1995). Στην πεδιάδα του Ιονίου: Διάλογοι του Γιάννη Κουνέλλη με τον Θανάση Λάλα και τον Βασίλη Βασιλικό. Αθήνα: Καστανιώτης.
3.Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών: Ζωγράφοι – Γλύπτες – Χαράκτες, 16ος-20ός αιώνας (τόμος 2) (1998). Αθήνα: Μέλισσα.
4.Moore, G. (1990). Kounellis. Paris: Cercle d’Art.
5.Fremon, J. (1989). Jannis Kounellis. Paris: Galerie Leong.
 
 26 / 30