Ο Ναμ Γιουν Πάικ γεννήθηκε στη Σεούλ της Κορέας. Μετά από σπουδές στη μουσική πήγε στην Ιαπωνία και στη συνέχεια στη Γερμανία. Έζησε και δημιούργησε στην Ευρώπη και στην Αμερική, προκαλώντας με τις σκανδαλώδεις ενέργειες, τις δράσεις και τα έργα του. Εφευρέτης, εικαστικός, μουσικός και παραγωγός, ανήκε στην ομάδα των καλλιτεχνών φλούξους*. Έχοντας την πεποίθηση ότι οι θεατές παρακολουθούν παθητικά την τηλεόραση, ο Πάικ αποφασίζει να τη χρησιμοποιήσει ως μέσο, δημιουργώντας βίντεο-αρτ*, ενώ με την ίδια τη συσκευή της τηλεόρασης δημιουργεί γλυπτική και ηλεκτρονική τέχνη. Εκθέτει ηλεκτρονική τέχνη το 1965 στη Νέα Υόρκη. Το 1967 παρουσιάζει μαζί με τη βιολοντσελίστα Σ. Μούρμαν τη «Σεξτρόνικ Όπερα», παράσταση που διακόπτεται από την αστυνομία της Νέας Υόρκης. Το 1984 παρουσιάζει ένα πολύωρο εικαστικό πρόγραμμα στην τηλεόραση, που μεταδίδεται συγχρόνως στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Κορέα.
Παρουσίαση του έργου:
Αυτό που κάνει εντύπωση στον θεατή στο συγκεκριμένο γλυπτό είναι κατ’ αρχάς ότι αποτελείται από τηλεοράσεις που λειτουργούν. Υπάρχουν πολλά επίπεδα ερμηνείας του έργου. Μορφολογικά, παρατηρούμε ότι οκτώ συσκευές τηλεόρασης είναι διατεταγμένες με τέτοιον τρόπο, που να συνθέτουν το κορμί ενός ανθρώπου ή ενός ρομπότ. Μία ακόμη εν λειτουργία συσκευή τηλεόρασης, η οποία θυμίζει παλιό ραδιόφωνο, είναι στη θέση του κεφαλιού. Το ον αυτό στην άκρη των χεριών του έχει δάχτυλα που μας θυμίζουν σφυράκια πιάνου. Χέρια, πόδια και κορμός είναι συνδεδεμένα με τεντωμένες χορδές πιάνου. Οι οκτώ συσκευές, με το πολυγωνικό τους σχήμα και στραμμένες κατάλληλα κάθε φορά, συνδέονται μεταξύ τους κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να δώσουν σταθερότητα, αλλά και δυναμική στο γλυπτό. Εδώ δεν έχουμε απλώς μια εγκατάσταση βίντεο, αλλά ένα έργο βιντεογλυπτικής. Οι τηλεοράσεις δείχνουν συγκεκριμένες εικόνες, αλλά η ιστορία που παρουσιάζουν, με την αλληλουχία και την εναλλαγή των εικόνων τους, έχει δευτερεύουσα σημασία. Το κύριο είναι η ίδια η λειτουργία της τηλεόρασης, που εδώ ακυρώνεται, αφού ορισμένες οθόνες είναι τοποθετημένες ανάποδα ή λοξά. Ο καλλιτέχνης (και γενικότερα οι καλλιτέχνες της βίντεο-αρτ) παρουσιάζει τη δουλειά του ως μια «μορφή αισθητικής και πολιτικής αντίδρασης στην τηλεόραση» το «σύγχρονο εικονοστάσι». Η παρέμβαση λοιπόν στην παρακολούθηση της τηλεόρασης, που αφαιρεί ώρες από την καθημερινή ζωή μας, αλλά και η κριτική αντίδραση απέναντι στην παθητικότητα του τηλεθεατή ήταν το έναυσμα αυτού του έργου. Ο καλλιτέχνης το έχει αφιερώσει, όπως λέει και ο τίτλος, στον Τζον Κέιτζ, τον γνωστό Αμερικανό συνθέτη και καλλιτέχνη του φλούξους. Το έργο χαρακτηρίζεται από σταθερότητα, δύναμη και μνημειακότητα. Τα ανοιχτά χέρια και πόδια δείχνουν ένταση, απειλή, αλλά και αγκαλιά. Οι χορδές του πιάνου παραπέμπουν στη μουσική (ο Πάικ ήταν και πιανίστας), αλλά και στα σχοινιά της μαριονέτας. Το έργο προκαλεί στον θεατή θαυμασμό, απορία, αμφισβήτηση και πολλά ερωτηματικά.
ΓΩΣΣΑΡΙ
Βίντεο-αρτ (video-art):
Πρόκειται για την τεχνολογία της τηλεόρασης, των βιντεολήψεων και των προβολών ως νέο μέσο των εικαστικών τεχνών. Γνωστοί καλλιτέχνες είναι ο Μπ. Βαϊόλα και ο Κλάους φον Μπρουχ.
Φλούξους (fluxus):
Διεθνές καλλιτεχνικό κίνημα που έχει επιδράσεις από τον ντανταϊσμό και αναπτύσσεται στην Ευρώπη και την Αμερική το 1960. Στο φλούξους συνδυάζονται η μουσική, οι εικαστικές τέχνες, οι δράσεις, οι περφόρμανς και γενικά όλες οι τέχνες. Από τους καλλιτέχνες φλούξους δεν καθορίζονται επακριβώς τα χαρακτηριστικά του, αλλά αυτό παραμένει ως ένα καλλιτεχνικό παιχνίδι ανοιχτό στο απροσδιόριστο, στο ξάφνιασμα και στην ειρωνεία. Γνωστοί καλλιτέχνες φλούξους είναι η Γ. Όνο, ο Ν. Γ. Πάικ κ.ά.
Έχουμε δύο ειδών τηλεοράσεις, μία για το κεφάλι, της οποίας το χρώμα είναι ανοιχτό, και οκτώ τηλεοράσεις με πολυγωνικό σχήμα. Ο καλλιτέχνης έχει επωφεληθεί από το πολυγωνικό σχήμα των τηλεοράσεων, ώστε γυρίζοντάς τες κατάλληλα κάθε φορά να συνθέσει τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια. Οι οθόνες είναι όλες στραμμένες από μια πλευρά προς τον θεατή. Απόκρυψη
Μπορεί να συμβολίζει τον «αιχμάλωτο» από τη σαγήνη της τηλεόρασης άνθρωπο που αγωνίζεται να ξεφύγει. Το κεφάλι του έχει γίνει μια τηλεόραση. Μπορεί να συμβολίζει την τεχνολογία που μας αλλοτριώνει. Μπορεί απλώς να είναι ένα παιχνίδι αισθητικό ή κάτι άλλο. Απόκρυψη
5. Ο τίτλος του έργου είναι «Μνημείο από TV στον Τζον Κέιτζ». Τι σημαίνει «μνημείο»; Ποια η σχέση και οι διαφορές του έργου από άλλα μνημεία;
Με τον συνθέτη Τζον Κέιτζ ο Πάικ είχε συνεργαστεί σε διάφορες πρωτοποριακές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και τον εκτιμούσε. Γι’ αυτό του αφιέρωσε αυτό το γλυπτό. Η λέξη «μνημείο» σχετίζεται με τη μνήμη. Είναι ένα δημιούργημα με σκοπό να μας θυμίζει κάτι σημαντικό. Τα χαρακτηριστικά των μνημείων είναι η διαχρονικότητα, η διατήρηση στον χρόνο, το μεγάλο μέγεθος, η δημιουργία της εντύπωσης του μεγαλείου. Ο μοντέρνος καλλιτέχνης ορίζει ο ίδιος τον χαρακτήρα του έργου του. Το ονομάζει «μνημείο». Είναι ένα σύγχρονο μνημείο. Διαφοροποιείται από τα κλασικά μνημεία ως προς το υλικό του. Για παράδειγμα, τα κλασικά μνημεία μπορεί να ήταν από μάρμαρο, ενώ αυτό είναι φτιαγμένο από τηλεοράσεις. Προφανώς δεν μπορεί να στηθεί σε υπαίθριο χώρο ούτε να διατηρηθεί στον χρόνο χωρίς συστηματική συντήρηση. Διαφοροποιείται από τα κλασικά μνημεία και ως προς τη μορφή του, η οποία είναι πρωτότυπη. Ωστόσο, έχει και κοινά χαρακτηριστικά με τα κλασικά μνημεία. Το άγαλμα, για παράδειγμα, ενός σημαντικού ανθρώπου ήταν στην αρχαιότητα ένα μνημείο. Το ίδιο και εδώ, είναι η μορφή ενός ανθρώπου. Στην αρχαιότητα το άγαλμα διακρινόταν από τη σταθερότητα και την επιβλητικότητα, όπως και εδώ, κτλ. Απόκρυψη
6. Τι εντύπωση θα σας προκαλούσε αυτό το έργο, εάν το βλέπατε στις πραγματικές του διαστάσεις μέσα σε μια γκαλερί;
7. Μετά από όλη αυτή τη συζήτηση γύρω από το έργο, άλλαξε η πρώτη σας εντύπωση; Ποια ήταν η πρώτη σας εντύπωση και ποια η τωρινή;
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Δημιουργήστε με μια βιντεοκάμερα (ή ακόμη και με ένα κινητό τηλέφωνο που διαθέτει κάμερα) μια βιντεοταινία μικρής διάρκειας με ελεύθερο θέμα.
2. Κάντε μια εργασία (πρότζεκτ) γύρω από την τηλεόραση και την επίδρασή της.
3. Κάντε μια έρευνα για το πόσες ώρες βλέπουν οι συμμαθητές σας τηλεόραση και τι έργα προτιμούν και συζητήστε τα συμπεράσματά σας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Decker-Phillips, E. (1998). Paik Video. New York: Barrytown.
2.Durozoi, G. (1992). Dictionnaire de l’Αrt Moderne et Contemporain. Paris: Hazan.
3.Matzner, F. et al. (1993). Nam June Paik: Eine Database. Germany: Cantz.
4.Matzner, F. (1995). Nam June Paik: Baloklases. Germany: Cantz.