Υλικό: μπετόν, πέτρα, γυαλί, αλουμίνιο κ.ά. Έτος μελέτης: 2001 Τόπος: Θεσσαλονίκη Έτος κατασκευής: 2002
Βιογραφικό:
Η Ε. Σακελλαρίδου είναι αρχιτέκτονας πτυχιούχος του Α.Π.Θ., με PhD στην αρχιτεκτονική και επίκουρη καθηγήτρια στο Α.Π.Θ. Η Μ. Παπανικολάου είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής της Βενετίας I.U.A.V. Και οι δύο έχουν διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και έχουν συμμετάσχει σε διεθνείς εκθέσεις. Σημαντικότερα έργα τους είναι: το Δημαρχείο Ευόσμου στη Θεσσαλονίκη (1982-86), το Πολυκέντρο Δενδροποτάμου (1990-99), το Συγκρότημα Εθνικής Ασφαλιστικής στη Συγγρού (2001-2006) με τον Mario Botta κ.ά. Το έργο τους δεν έχει έναν συγκεκριμένο και αναγνωρίσιμο τρόπο προσέγγισης, αλλά χαρακτηρίζεται από την αναζήτηση του νέου, την αφαίρεση του περιττού, την απλοποίηση των μορφών και την καθαρότητα των εννοιών και των υλικών.
Παρουσίαση του έργου:
Πρόκειται για ένα δημόσιο κτίριο, που βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης (Σίνδος) και χρησιμοποιείται ως τράπεζα. Η τράπεζα ήθελε να προβάλει ένα ενιαίο και σύγχρονο ύφος στα νέα της κτίρια – και το κτίριο της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα εξαιρετικά επιτυχημένο δείγμα αυτού του ύφους.
Το κτίριο είναι μοντέρνο, λιτό, μινιμαλιστικό*, αλλά συγχρόνως δυναμικό και στιβαρό. Χαρακτηρίζεται από γεωμετρικότητα, από τη συνύπαρξη γεμάτων και διάφανων επιφανειών και από την πρωτότυπη και φαινομενικά τυχαία ανάπτυξη των ανοιγμάτων του.
Ο κύριος όγκος είναι ένα αυστηρό ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο. Καλύπτει υπόγειο, ισόγειο και έναν όροφο. Η εξωτερική επιφάνεια του κτιρίου (ο φλοιός του) δεν αφήνει να φανεί το δομικό του σύστημα. Όλα τα δομικά στοιχεία, υποστυλώματα, πλάκες κτλ., καθώς και οι χώροι του παραμένουν αφανή, υποταγμένα στην εξωτερική αυστηρότητα. Ο συμπαγής όγκος του διαταράσσεται μόνο από ένα κενό, αυτό της εισόδου, η οποία έχει τοποθετηθεί όχι σε μια από τις πλευρές του κτιρίου, ως συνήθως, αλλά σε μια γωνία. Αφαιρείται έτσι οπτικά ένα τμήμα, ένα μικρότερο ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο από τη γωνία του ισογείου, δίνοντας μια ανάλαφρη αίσθηση στον επάνω όροφο του κτιρίου. Η διάφανη και κενή γωνιακή είσοδος, που περιλαμβάνει τις ηλεκτρονικές αυτόματες ταμειακές μηχανές, είναι ένα ιδιαίτερο, πρωτότυπο χαρακτηριστικό, που αντιπαρατίθεται στον υπόλοιπο όγκο του κτιρίου. Εμφανείς είναι επίσης η γωνιακή κολόνα στην είσοδο και η πλάκα μικρών διαστάσεων που εξέχει για τη στέγαση της εισόδου.
Άλλο ένα γοητευτικό χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι η μεταβολή του με τον νυχτερινό φωτισμό. Την ημέρα οι μεγάλες του επιφάνειες, οι οποίες είναι ασύμμετρα κατανεμημένες, χωρίς ιεράρχηση, παραμένουν κλειστές, είναι ενιαίες, επενδυμένες και διαφοροποιούνται μόνο ως προς την επιλογή του υλικού τους. Συμπαγείς επιφάνειες πλαισιώνουν τις γυάλινες επιφάνειες, οι οποίες όμως γίνονται πραγματικά διάφανες στο σκοτάδι, όταν φωτίζονται από εσωτερικό φωτισμό, και τότε κυριαρχούν οπτικά. Έτσι, η είσοδος συνδέεται και ενοποιείται με όλα τα υπόλοιπα ασύμμετρα ανοίγματα, ιδίως με το μεγάλο γυάλινο άνοιγμα που εκτείνεται στο ισόγειο και στον πρώτο όροφο. Ολόκληρο το κτίριο φωτίζεται περιμετρικά και από κρυφό φωτισμό.
Η επικοινωνία μεταξύ των ορόφων γίνεται από δύο κλιμακοστάσια. Το ένα κλιμακοστάσιο βρίσκεται στο άκρο του κτιρίου. Είναι ένας διάφανος όγκος σε κάθετο ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, που εξέχει ως εξωτερικό στοιχείο από το υπόλοιπο κτίριο, αλλά συνδυάζεται αρμονικά μαζί του με την παραλληλία του όγκου και των γραμμών του.
Το κύριο υλικό που έχει επιλεγεί είναι το μπετόν. Στον φλοιό του κτιρίου έχει γίνει επένδυση με πέτρες πώρινες Λεμεσού. Τα ανοίγματα είναι από γυαλί και τα πλαίσιά τους από μέταλλο (αλουμίνιο). Ιδιαίτερα μορφικά στοιχεία είναι οι υφές που εναλλάσσονται από τραχιές σε λείες, καθώς και τα χρώματα των υλικών. Τα χρώματα είναι αυτά που έχουν τα υλικά κατασκευής από τη φύση τους: το χρώμα της άμμου στον πωρόλιθο, το γκρι στο τσιμέντο, το ασημένιο του αλουμινίου στα κουφώματα. Έτσι, τόσο τα χρώματα όσο και η λιτότητα των υλικών συνδυάζονται αρμονικά με το ελληνικό τοπίο.
ΓΩΣΣΑΡΙ
Μινιμαλισμός (minimalism ή minimal art = τέχνη του ελαχίστου):
Καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1960 και περιλαμβάνει τις εικαστικές τέχνες, την αρχιτεκτονική και άλλες μορφές τέχνης. Χαρακτηριστικό του μινιμαλισμού είναι η απόρριψη διακοσμητικών, περιττών ή εκφραστικών στοιχείων και η υιοθέτηση απλών μονάδων που επαναλαμβάνονται, επεκτείνονται και έχουν τη βάση τους στη γεωμετρία.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Περιγράψτε το κτίριο. Από ποια στοιχεία αποτελείται; Πώς έγινε η σύνθεση αυτών των στοιχείων;
2. Πώς σχετίζεται το ύφος του κτιρίου με τη λειτουργία του ως τράπεζας;
Η τράπεζα ήθελε να προβάλει ορισμένες ιδέες, όπως κύρος, εμπιστοσύνη, οικονομική δύναμη, ελκυστικότητα κ.ά., αλλά και οικειότητα, ανθρώπινο πρόσωπο, εξυπηρέτηση κτλ. Το κτίριο έχει χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στις ιδέες της τράπεζας. Είναι μεγάλο, αλλά όχι τεράστιο, πράγμα που σημαίνει ότι είναι άνετο, αλλά, παράλληλα, οικείο και συμπαθητικό. Ένα τεράστιο κτίριο θα ξένιζε, θα εντυπωσίαζε, θα προσέδιδε μεγαλύτερο κύρος, αλλά πιθανόν θα φόβιζε έναν μικρό, για παράδειγμα, επενδυτή. Το κτίριο έχει μοντέρνο σχεδιασμό, απευθύνεται δηλαδή σε νέους, σύγχρονους δυναμικούς καταθέτες, επιχειρηματίες κτλ. Ένα κτίριο με αρχιτεκτονική περασμένων εποχών δηλώνει σταθερότητα στον χρόνο, αλλά φανερώνει μεγάλη ηλικία. Το μοντέρνο είναι νεανικό, προβάλλει την πρωτοτυπία των σύγχρονων προϊόντων που προτείνει μια τράπεζα με νέες ιδέες (ανοιχτά δάνεια, ευέλικτες χρηματοδοτήσεις κτλ.).
Το ορθογώνιο παραλληλόγραμμο και η απόλυτη γεωμετρία του παραπέμπουν σε σαφήνεια, καθαρότητα θέσεων και απόψεων, ευθύτητα συναλλαγών.
Τα μεγάλα διαφανή ανοίγματα έχουν διπλή σημασία. Απέξω φαίνεται το εσωτερικό του χώρου, γεγονός που δημιουργεί οικειότητα και εμπιστοσύνη, καθώς τα πάντα είναι φανερά. Από μέσα φαίνεται ο εξωτερικός χώρος της τράπεζας, γεγονός που δείχνει μια λειτουργία που δεν περιορίζεται μέσα στο κτίριο, αλλά προεκτείνεται στις ανάγκες της πόλης.
Ένα νεοανεγειρόμενο κτίριο φανερώνει νέες οικονομικές δυνατότητες και νέες προοπτικές κτλ. Απόκρυψη
3. Τι το ιδιαίτερο πιστεύετε ότι έχει αυτό το κτίριο;
Η απλότητα και η καθαρότητα των γραμμών των επιφανειών και των όγκων του το κάνουν να ξεχωρίζει. Επίσης, ξεχωρίζει με τον πρωτότυπο και επιτυχημένο συνδυασμό των επιφανειών του και την ασύμμετρη σύνθεση των στοιχείων του, αποτέλεσμα που μόνο τα σύγχρονα υλικά (μέταλλο, μπετόν, γυαλί) μπορούν να αποδώσουν. Τελικά όμως αυτό που κυριαρχεί είναι το ξάφνιασμα από τη σύγχρονη, μοντέρνα, μινιμαλιστική άποψη του κτιρίου. Είναι ένα οικοδόμημα με σαφή αρχιτεκτονική, χωρίς διακόσμηση, που εκφράζει τον σκοπό για τον οποίο χτίστηκε. Απόκρυψη
4. Ποια είναι η σχέση του κτιρίου με την πόλη και την εποχή του;
Ένα νέο κτίριο πρέπει να ενσωματώνεται χωροταξικά στην πόλη. Οι πόλεις στην Ελλάδα επεκτείνονται συνήθως χωρίς να υπακούουν σε έναν αρχικό πολεοδομικό σχεδιασμό. Η πόλη της Θεσσαλονίκης είναι πολυπρόσωπη, με ιστορία πολλών αιώνων. Κάθε εποχή είναι παρούσα στο ύφος των αρχιτεκτονημάτων της, τα οποία συνταιριάζονται μεταξύ τους σε ένα χαρακτηριστικό παζλ.
Το κτίριο αυτό έρχεται να εκφράσει τις σύγχρονες απόψεις και να προσδιορίσει το σήμερα, όχι μόνο οπτικά και αισθητικά. Εντάσσεται στον ιστό της σύγχρονης πόλης με την τραπεζική λειτουργία του, λειτουργία αναπόσπαστη με τα δεδομένα της σύγχρονης οικονομίας. Απόκρυψη
5. Προτιμάτε τα παραδοσιακά ή τα σύγχρονα κτίρια; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
6. Πώς θα διαμορφώνατε εσείς τον περιβάλλοντα χώρο αυτού του κτιρίου; Με ποια λογική συσχέτιση;
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Επιλέξτε ένα μοντέρνο κτίριο στην πόλη σας, φωτογραφίστε το και (πιθανόν σε συνεργασία με έναν αρχιτέκτονα) παρουσιάστε το στην τάξη.
2. Σχεδιάστε την όψη ενός δικού σας πρωτότυπου μοντέρνου κτιρίου (κατοικία στην εξοχή ή στην πόλη κτλ.).
3. Επιλέξτε κτίρια της πόλης ή του χωριού σας και συζητήστε τη σχέση τους με διάφορες παραμέτρους που επέδρασαν στην αρχιτεκτονική και τη λειτουργία τους, όπως κοινωνικές, γεωγραφικές, ιστορικές, πολιτιστικές, πολιτικές συνθήκες, δραστηριότητες πληθυσμού κτλ.