ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
 
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
37
Ζωγραφική
ΛΙΝΤΑ (LINDA)
Τσακ Κλόουζ (Chuck Close), ζωγράφος, γενν. το 1940
 
Υλικό: ακρυλικό σε καμβά
Έτος δημιουργίας: 1976-1978
Τόπος διατήρησης: Μουσείο Τέχνης Άκρον, Οχάιο, Η.Π.Α.
Διαστάσεις: 273,5 ? 212,5 εκ.
 
  
 
Βιογραφικό:
Ο Τσακ Κλόουζ είναι Αμερικανός υπερρεαλιστής* ζωγράφος, ο οποίος ξεκίνησε ως αφηρημένος εξπρεσιονιστής. Κατόπιν, τη δεκαετία του 1960, αντιγράφει μια μικρή φωτογραφία την οποία μεγεθύνει σε πολύ μεγάλες διαστάσεις (3 ? 3 μέτρα περίπου) και αυτή την τεχνική και θεματολογία υιοθετεί στα επόμενα έργα του. Μέχρι το 1970 απέδιδε τη φωτογραφία σε ασπρόμαυρο, ενώ μετά το 1970 δημιούργησε έγχρωμα έργα, παραμένοντας πιστός στην ακριβή και λεπτομερειακή απόδοση της φωτογραφίας. Πειραματίζεται με διάφορα υλικά και χρησιμοποιεί ακόμη και τα δάχτυλά του για να ζωγραφίσει. Μετά το 1988, παρόλο που παρέλυσε, συνέχισε να ζωγραφίζει με ζωηρά χρώματα έργα που από κοντά φαίνονταν σαν αφηρημένες συνθέσεις, αλλά από μακριά διακρινόταν ένα πολύχρωμο πορτρέτο.
 
Παρουσίαση του έργου:
Για να αντιληφθούμε το έργο σωστά, θα πρέπει να φανταστούμε το πραγματικό του μέγεθος. Το έργο έχει ύψος τρία μέτρα περίπου και επιφάνεια έξι τετραγωνικά μέτρα, θα το χαρακτηρίζαμε δηλαδή ως μνημειακού μεγέθους έργο. Ο θεατής αντικρίζοντάς το εντυπωσιάζεται, όχι μόνο για το μέγεθος, αλλά και για την ακρίβεια της αναπαράστασης, για όλες τις λεπτομέρειες που έχει προσέξει και αποδώσει ο ζωγράφος. Πρόκειται για ένα πορτρέτο που ο καλλιτέχνης έχει «αντιγράψει» από μια συνηθισμένη φωτογραφία ταυτότητας ή διαβατηρίου. Τέτοιες φωτογραφίες (του εαυτού του, των φίλων του ή των γνωστών του) μεγέθυνε ο Κλόουζ πάνω σε ένα τελάρο και στη συνέχεια τις αντέγραφε χρησιμοποιώντας μολύβι και αερoγράφο* με ακρυλικά χρώματα. Δεν έκανε πορτρέτο εκ του φυσικού. Αξίζει να επισημάνουμε ότι ο Κλόουζ δε χρησιμοποιούσε απλώς τις πληροφορίες μιας φωτογραφίας για να φτιάξει ένα πορτρέτο, αλλά έφτιαχνε την ίδια τη φωτογραφία με όλες τις αδυναμίες της (φλουταρίσματα, παραμορφώσεις, συγκεκριμένη εστίαση κ.ά.) και τις δυνατότητές της (ακρίβεια, λεπτομέρεια, ακινησία κτλ.).
Ο Κλόουζ δεν ωραιοποιεί τη Λίντα. Είναι η πιο πιστή απεικόνιση της αλήθειας του προσώπου τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, μόνο που αυτό έχει γίνει μέσα από τις δυνατότητες της φωτογραφικής μηχανής και την τεχνική της φωτογραφίας.
Η Λίντα έχει όμορφα μάτια, πυκνά και κατσαρά μαλλιά που πλαισιώνουν το πρόσωπό της, αλλά έχει και έντονες ρυτίδες έκφρασης γύρω από τα χείλη και ρυτίδες στον λαιμό, που ο Κλόουζ δεν απαλείφει. Η Λίντα μάς κοιτάζει πάντα στα μάτια, όπου και να κινηθούμε στον χώρο. Ο θεατής αναγκαστικά «συνομιλεί» μαζί της. Οι φωτογραφίες ταυτότητας είναι συνήθως ανέκφραστες, σε αντίθεση με το συγκεκριμένο έργο, όπου υπάρχει τελικά έκφραση. Η Λίντα έχει ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο στα μισάνοιχτα χείλη της. Δείχνει μια γυναίκα ώριμη και φιλική.
Η τεχνική του Κλόουζ είναι ενδιαφέρουσα. Δίνει προσοχή σε κάθε εκατοστό του πίνακα. Δεν απλώνει απλώς πινελιές γύρω από ένα κεντρικό θέμα. Σχεδιάζει με ενδιαφέρον κάθε πόρο του δέρματος, κάθε τσίνορο, κάθε τρίχα των μαλλιών. Η προσοχή του καλλιτέχνη στην απόδοση όλων των λεπτομερειών σε όλη την έκταση του προσώπου, άρα και του πίνακα, θυμίζει απόδοση τοπίου. Είναι σαν ένα τοπίο προσώπου. Ο Κλόουζ ανακαλύπτει νέους τρόπους δημιουργίας και οδηγεί τον θεατή να δει με νέα ματιά τη φωτογραφία, το πορτρέτο, το πρόσωπο, τον πίνακα.
 
ΓΩΣΣΑΡΙ
Αερογράφος:
Πρόκειται για ένα εργαλείο που πετά, με τη βοήθεια πεπιεσμένου αέρα, ένα μικρό σύννεφο από σταγονίδια χρώματος (σπρέι). Ο αερογράφος χρησιμοποιείται συχνά με μασκάρισμα, για να αποδώσει ευαίσθητες τοπικές διαβαθμίσεις, αλλά και καθαρά «πλακάτα» χρώματα. Επιτυγχάνεται συχνά απόδοση που θυμίζει φωτογραφία.
Υπερρεαλισμός ή φωτορεαλισμός (hyperrealism, superrealism, photorealism):
Είναι εικαστικό κίνημα που εμφανίστηκε στην Αμερική γύρω στο 1965-70 στη ζωγραφική και τη γλυπτική. Τα θέματά του είναι σαν ένα ρεπορτάζ της καθημερινής ζωής. Παρουσιάζονται απλοί άνθρωποι, πρόσωπα της διπλανής πόρτας. Το ύφος των φωτορεαλιστών καλλιτεχνών είναι η πιο ακραία φωτογραφική ακρίβεια ενός υπερβολικού ρεαλισμού. Το έργο τους δημιουργεί ένα είδος ψευδαίσθησης, ότι πρόκειται για μια πραγματική φωτογραφία ή για μια πραγματικότητα. Γνωστοί καλλιτέχνες είναι ο Τζον ντε Αντρέα, ο Τσακ Κλόουζ και ο Ρίτσαρντ Έστες.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Τι σας θυμίζει το έργο;
 
2. Φανταστείτε ότι το πορτρέτο έχει ύψος τρία περίπου μέτρα. Τι εντύπωση κάνει αυτό στον θεατή;
 
3. Τι σκέφτεστε για τη Λίντα;
 
4. Ποια είναι η σχέση πραγματικού προσώπου, φωτογραφικής αναπαράστασης και ζωγραφικής αναπαράστασης;
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1. Μελετήστε έργα του Τσακ Κλόουζ.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Ruhrberg, K. et al. (1998). Art of the 20th century (vol. II). Koln: Taschen.
2.Χαραλαμπίδης, Α. (1995). Η τέχνη του 20ού αιώνα (τόμος 3). Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
3.Lyons, L. and Storr, R. (1987). Chuck Close. New York.
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ
1. Τι κοινό έχουν αυτές οι τέσσερις εικόνες;
 
2. Περιγράψτε τα πορτρέτα ως σύνολο. Τι παρατηρείτε;
 
3. Το πρώτο πορτρέτο δημιουργήθηκε τον 2ο μ.Χ. αιώνα, το δεύτερο τον 17ο αιώνα, το τρίτο και το τέταρτο τον 20ό αιώνα. Τι σκέψεις σάς έρχονται στον νου από αυτή τη χρονική διαφορά και το κοινό θέμα;
 
4. Τι διαφορές έχουν μεταξύ τους αυτά τα πορτρέτα;
 
5. Ποιο πορτρέτο σάς αρέσει περισσότερο και γιατί;
 
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ
1. Δημιουργήστε μια συλλογή από πορτρέτα διάφορων εποχών και καλλιτεχνών. Γράψτε και παρουσιάστε μια εργασία για τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.
2. Σχεδιάστε το πορτρέτο σας από φωτογραφία ή εκ του φυσικού μέσα από έναν καθρέφτη.
3. Φωτοτυπήστε εικόνες διάφορων προσώπων. Συνθέστε μ’ αυτές τις φωτοτυπίες ένα κολάζ που να έχει κάποιο νόημα. Μπορείτε, αν θέλετε, να προσθέσετε χρώμα στο κολάζ. Εκθέστε τα έργα σας.
4. Φωτογραφίστε πρόσωπα και δημιουργήστε σειρές πορτρέτων με θέμα συναισθήματα, όπως για παράδειγμα λύπη, θυμό, χαρά, νοσταλγία, πόνο, οργή κτλ.
 
 37 / 37