ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
Μεθοδολογικές προσεγγίσεις

Επίλυση προβλήματος
Στη εφαρμογή της επίλυσης προβλήματος ακολουθούνται σε γενικές γραμμές τα παρακάτω στάδια :

• Εντοπισμός και διερεύνηση του προβλήματος/ζητήματος
• Καθορισμός στόχων για την επίλυση (ή συμμετοχή στην επίλυση) του προβλήματος
• Διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων
• Σύνταξη κριτηρίων για την επιλογή της πιθανής/ρεαλιστικής λύσης (ή λύσεων)
• Επιλογή της κατάλληλης λύσης (ή λύσεων) σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας
• Συγκρότηση σχεδίου δράσης
• Υλοποίηση της δράσης
• Αξιολόγηση και επανατροφοδότηση της διαδικασίας

Ανάπτυξη Σχεδίου Εργασίας
Η ανάπτυξη και η υλοποίηση ενός Σχεδίου Εργασίας ακολουθεί σε γενικές γραμμές την εξής πορεία :

• Επιλογή του θέματος
• Καθορισμός στόχων
• Σχεδιασμός της εργασίας και συγκρότηση ομάδων
• Υλοποίηση της εργασίας
• Παρουσίαση και αξιολόγηση

H ανάπτυξη ενός Σχεδίου Εργασίας μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένα πρόβλημα επίλυσης και αντίστροφα η επίλυση προβλήματος μπορεί να είναι η ανάπτυξη ενός Σχεδίου Εργασίας. Και στις δύο παραπάνω μεθοδολογικές προσεγγίσεις μπορεί να προγραμματιστούν οι ακόλουθες διδακτικές ενέργειες :
α. Μέθοδος έρευνας με την υποβολή ερωτήσεων
β. Πειραματική μέθοδος
γ. Επισκόπηση απόψεων - Σφυγμομέτρηση
δ. Ανάλυση και μελέτη μιας χαρακτηριστικής περίπτωσης
ε. Δραστηριότητες προσομοίωσης
στ. Διερεύνηση και τροποποίηση των εναλλακτικών ιδεών

Μελέτη πεδίου
Σκοπός της μελέτης πεδίου είναι η εμπλοκή των μαθητών/ριων σε άμεσες παρατηρήσεις, συλλογή και καταγραφή στοιχείων του υπό εξέταση θέματος. Τα στάδια που ακολουθούνται είναι τα ακόλουθα :
α. Προετοιμασία εκπαιδευτικού (προπαρασκευαστική επίσκεψη και εξοικείωση με το αντικείμενο μελέτης, αντιμετώπιση τυπικών διαδικασιών κτλ)
β. Προετοιμασία μαθητών/ριων (διατύπωση στόχων, οργάνωση δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν, πηγές πληροφόρησης κτλ)
γ. Εργασία στο πεδίο
Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες αναλαμβάνουν να υλοποιήσουν τις συγκεκριμένες δραστηριότητες (παρατήρηση, καταγραφή στοιχείων, φωτογράφηση, καταγραφή απόψεων με ερωτηματολόγια ή ημιδομημένες συνεντεύξεις που έχουν προετοιμάσει, δειγματοληψία εφόσον το υλικό δεν είναι σπάνιο).
δ. Εργασία στην τάξη (εκτέλεση πειραμάτων για την επαλήθευση κάποιων στοιχείων, σύνθεση των στοιχείων, κοινοποίηση αποτελεσμάτων).

Θεωρείται αναγκαία η προετοιμασία των μαθητών/ριων σε γνωστικό επίπεδο πριν την επίσκεψη στο πεδίο..
Επιπλέον στοιχεία των παραπάνω μεθοδολογιών μπορεί να είναι: η πνευματική διέγερση (Brain storming), η αντιπαράθεση απόψεων (Debate), η ανάδραση
(Reflection), το παιχνίδι ρόλων (Role playing), τα παιχνίδια προσομοίωσης
(Simulation games).

Χρήσιμα διδακτικά εργαλεία είναι επίσης:
Η Κατασκευή εννοιολογικού χάρτη
Οι διαδικασίες χαρτογράφησης των εννοιών είναι: Παρουσίαση της κεντρικής έννοιας/ιδέας, διακλάδωση σε γενικές έννοιες, υποδιαίρεση σε μερικές έννοιες, χρήση εννοιών που εκφράζονται με ουσιαστικό, σχέσεις μεταξύ εννοιών που εκφράζονται με ρήμα, πρόθεση, μικρή φράση, σχόλιο.
Ο Συγκεντρωτικός πίνακας με τις συνέπειες και τις προτεινόμενες λύσεις του προβλήματος