Μέρος 7: Συμπεράσματα – Προτάσεις
Περιεχόμενα
Στην παρούσα ενότητα
παρουσιάζονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τις προηγούμενες ενότητες της
αξιολόγησης. Επίσης διατυπώνονται προτάσεις, για τη βελτίωση του σχεδιασμού,
και της υλοποίησης της Πράξης, με στόχο τη μεγιστοποίηση της
αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας της τελευταίας. Οι προτάσεις αυτές
αφορούν, πρωτίστως, το πρόγραμμα σπουδών και το εκπαιδευτικό υλικό και,
δευτερευόντως, τους μηχανισμούς υλοποίησης, παρακολούθησης,
διαχείρισης και ελέγχου των υποέργων της Πράξης.
Αξιολόγηση του προγραμματικού σχεδιασμού
Η υλοποίηση της Πράξης αποτελεί
μία απολύτως αναγκαία παρέμβαση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση,
βασικό ζητούμενο στην Κοινωνία της Γνώσης. Ωστόσο, η αξιολογούμενη Πράξη δε
συνιστά την ικανή συνθήκη για την επίτευξη του προαναφερθέντος στόχου.
Απαιτείται η υλοποίηση σειράς άλλων πράξεων, εκ των οποίων μία από τις
κυριότερες είναι η πραγματοποίηση ενός δεύτερου κύκλου επιμόρφωσης για την
επέκταση και εμβάθυνση των αποκτηθεισών γνώσεων και δεξιοτήτων.
Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της
αποδοτικότητας της Πράξης
Σύμφωνα με τα στοιχεία
που έχει στη διάθεσή του ο Σύμβουλος Αξιολόγησης, τόσο ο δείκτης
αποτελεσματικότητας όσο και ο δείκτης αποδοτικότητας της Πράξης έχουν απόλυτα
ικανοποιητικές τιμές.
Αξιολόγηση των μηχανισμών παρακολούθησης,
διαχείρισης και ελέγχου των δράσεων
Η άποψη του Τελικού Δικαιούχου αλλά και των
Τεχνικών Συμβούλων είναι ότι το έργο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε πολύ
ικανοποιητικά.
Μέσω του Συστήματος Υλοποίησης, Διαχείρισης, Παρακολούθησης, Αξιολόγησης,
Ελέγχου και Εφαρμογής της Πράξης όλοι οι εμπλεκόμενοι ήξεραν εξαρχής ποιος ήταν
ο ρόλος τους και οι αρμοδιότητές τους, και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την καλή
υλοποίηση του έργου. Η πληροφορία αυτή υπήρχε στους ιστοτόπους των φορέων, ενώ
επίσης διακινούνταν ως επίσημα έγγραφα και εγκυκλίους προς όλους τους
εμπλεκόμενους. Κατά την ΕΥΔ του
Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας», η Πράξη θα μπορούσε να
υλοποιηθεί με ένα πιο απλό σύστημα, ίσως ακόμη και με τη διαδικασία voucher μέσα από ανοικτές
διαδικασίες διαγωνισμών.
Όσον αφορά το MIS, αυτό κρίνεται εκ
του αποτελέσματος ως αξιόπιστο, έδινε τη δυνατότητα ελέγχου και παρακολούθησης,
και βοήθησε πραγματικά στην υλοποίηση του έργου. Δεν δημιουργήθηκαν ιδιαίτερα
προβλήματα στη χρήση του. Οι Επιτροπές Επιμόρφωσης το χρησιμοποίησαν ευρέως και
εκτίμησαν τη σημασία του.
Δεν υπήρξαν θεσμικά ή διοικητικά κενά, αφού
το Σύστημα Διαχείρισης της Πράξης περιγράφει όλες τις πτυχές του έργου, ενώ
βελτιωνόταν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης.
Η συνεργασία ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς ήταν πολύ καλή και
πολύ εύκολη δεδομένου ότι όλοι οι φορείς είχαν σαφείς αρμοδιότητες. Αντίστοιχα,
οι διαδικασίες συντονισμού μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων ήταν πολύ
καλές και δεν δημιουργήθηκαν προβλήματα.
Η ταχύτητα λήψης αποφάσεων
και η διάχυση της πληροφορίας ήταν πολύ ικανοποιητικές.
Οι διαδικασίες ελέγχου που περιγράφονται στο άρθρο 8 του
Συστήματος Υλοποίησης, Διαχείρισης, Παρακολούθησης, Αξιολόγησης, Ελέγχου και
Εφαρμογής της Πράξης συνιστούν μια τυποποίηση η οποία διασφάλισε την καλή
εκτέλεση του έργου. Το 2ο μέρος είναι το «Σύστημα Διαδικασιών
Επιμόρφωσης» στο οποίο υπάρχουν καταγεγραμμένες
διαδικασίες σε θέματα υλοποίησης των διαδικασιών, η ευθύνη για το ποιος
υλοποιεί, η συσχέτιση δηλαδή των διαδικασιών με τις εμπλεκόμενες οντότητες
υλοποίησης και όλα αυτά αποτελούσαν ένα σύστημα ποιότητας για το έργο. Οι
μηχανισμοί ελέγχου (από το χαμηλότερο έως το υψηλότερο επίπεδο) κρίνεται
ότι απέδωσαν. Σε αυτό συνέβαλε η άρτια λειτουργία των Επιτροπών Επιμόρφωσης και
η ύπαρξη του MIS.
Καθυστερήσεις
εντοπίζονται στις ενέργειες που αφορούν την πιστοποίηση. Τέθηκε θέμα συμβατότητας μεταξύ
συστήματος επιμόρφωσης και συστήματος πιστοποίησης ενώ διατυπώθηκε η άποψη ότι
υπάρχει ελαστικότητα στην πιστοποίηση.
Οι Επιτροπές Επιμόρφωσης ανταποκρίθηκαν στις
ανάγκες και τις απαιτήσεις του έργου με τον καλύτερο τρόπο.
Τα γενικά συμπεράσματα
για την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού και του υλικού πιστοποίησης είναι τα
εξής:
-
Όσον αφορά το εκπαιδευτικό υλικό:
o
Το πρόγραμμα
σπουδών είναι καλό και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εκπαιδευτικών.
o
Η ποιότητα
του εκπαιδευτικού υλικού θεωρήθηκε πολύ υψηλή, τόσο από τους επιμορφωτές, όσο
και από τους επιμορφούμενους. Το βιβλίο αλλά και οι διαφάνειες που
χρησιμοποιήθηκαν ήταν υψηλού επιπέδου από όλες τις απόψεις: σχεδίαση, δομή,
οργάνωση, περιεχόμενο, εικονογράφηση.
o
Το cd-rom ήταν χρήσιμο και
πλήρες ως προς το περιεχόμενό του, αλλά δεν ήταν εύχρηστο υπό την έννοια ότι
για να το χρησιμοποιήσει κάποιος θα έπρεπε να ξέρει ήδη τη χρήση των
υπολογιστών αλλά και να έχει πρόσβαση σε υπολογιστή. Αυτό ήταν ανέφικτο κυρίως
για τους αρχάριους χρήστες.
-
Όσον αφορά το
Σύστημα Πιστοποίησης Δεξιοτήτων:
o
Οι ερωτήσεις είναι σύμφωνες με τα κριτήρια που τέθηκαν.
Ανταποκρίνονται στους στόχους της επιμόρφωσης, είναι διατυπωμένες με σαφήνεια,
καλύπτουν το εύρος της διδακτέας ύλης, το είδος των ερωτήσεων ενδείκνυται για
εξετάσεις του τύπου της πιστοποίησης, έχουν το σωστό βαθμό δυσκολίας, και
ενεργοποιούνται το σύνολο των δεξιοτήτων που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της
επιμόρφωσης.
o
Τα τεστ που παράγονται είναι σταθμισμένα όσον αφορά τη
θεματική περιοχή, το επίπεδο δυσκολίας, τον τύπο των ερωτημάτων, είναι μοναδικά
και ισοδύναμα μεταξύ τους.
o
Η διεπαφή χρήστη είναι λειτουργική, αισθητικά
ικανοποιητική, εύχρηστη και φιλική προς το χρήστη.
o
Δεν διαπιστώθηκαν να υπήρξαν ιδιαίτερα τεχνικά προβλήματα
κατά τη διεξαγωγή των πιστοποιήσεων.
Αξιολόγηση των επιπτώσεων
Τα οφέλη για τους
επιμορφωθέντες εκπαιδευτικούς είναι σημαντικά:
Ποσοστό 62% από αυτούς
πιστοποίησε τα προσόντα που απέκτησε και το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί
στο άμεσο μέλλον.
Υψηλά ποσοστά από τους
επιμορφωθέντες εκπαιδευτικούς είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις γνώσεις και
δεξιότητες που απέκτησαν για την παροχή εκπαιδευτικού έργου.
Σημαντικά επίσης είναι τα
ποσοστά των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών, τα οποία χρησιμοποιούν τις
αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες κατά την προετοιμασία και τη διδασκαλία του
μαθήματος.
Η συμβολή του
προγράμματος επιμόρφωσης στη διαμόρφωση μιας περισσότερο θετικής στάσης εκ
μέρους των εκπαιδευτικών είναι εντυπωσιακή:
Η αύξηση της
αυτοεκτίμησης, η ανάπτυξη αισθήματος ανεξαρτησίας, η ικανοποίηση γιατί
«ολοκλήρωσαν με επιτυχία κάτι», η απόλαυση της μάθησης, η ανάπτυξη πνεύματος
καινοτομίας και η αναγνώριση της αξίας της γνώσης για υψηλά ποσοστά επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών, προσμετρώνται
στις ουσιαστικές θετικές επιπτώσεις της Πράξης.
Σημαντική επίσης είναι
και η συμβολή του προγράμματος επιμόρφωσης
στη
διαμόρφωση περισσότερο θετικών στάσεων εκ μέρους των εκπαιδευτικών έναντι της
κοινότητας που ζουν
στη θέσπιση
συγκεκριμένων στόχων και στην καταβολή προσπάθειας για την επίτευξή τους
στην
ενθάρρυνση της καινοτομίας
στην
παρακίνηση για την παρακολούθηση και άλλων προγραμμάτων εκπαίδευσης /
κατάρτισης.
Εκτός από τα οφέλη για
τους επιμορφωθέντες εκπαιδευτικούς, μία σημαντική επιπτωση της Πράξης ήταν η συγκρότηση
ενός μηχανισμού υλοποίησης, ο οποίος αποδείχθηκε επαρκής για την υλοποίηση
ενός έργου τόσο μεγάλης κλίμακας. Ειδικότερα:
H μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών έχει θετική
γνώμη για τις διαδικασίες ένταξης στο Πρόγραμμα Επιμόρφωσης.
Η πρόσβαση
προς τις υπηρεσίες επιμόρφωσης, η ώρα και η διάρκεια των μαθημάτων εξυπηρετούσε
τη μεγάλη πλειοψηφία των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών.
Η οργάνωση
του προγράμματος επιμόρφωσης αξιολογείται θετικά από τη μεγάλη πλειοψηφία των
επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών με εξαίρεση τη διάρκεια του προγράμματος που
κρίνεται ανεπαρκής από την πλειοψηφία των ερωτηθέντων.
Η παρεχόμενη
επιμόρφωση και η αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες αξιολογούνται θετικά από
τη μεγάλη πλειοψηφία των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών με εξαίρεση τη μη
εφαρμογή συμμετοχικών μεθόδων διδασκαλίας για την πλειοψηφία των ερωτηθέντων.
Τόσο οι
επιμορφωτές όσο και οι επιμορφούμενοι εξέφρασαν την άποψη ότι η διάρκεια του
προγράμματος της επιμόρφωσης (48 ώρες) ήταν πολύ μικρή για να μπορέσουν οι
αρχάριοι χρήστες να αποκτήσουν μια επαρκή γνώση της χρήσης των υπολογιστών. Οι
ώρες της επιμόρφωσης ήταν πολύ λίγες τόσο προκειμένου να καλυφθεί όλη η ύλη του
προγράμματος σπουδών, όσο και για να υπάρχει δυνατότητα για εξατομικευμένη
διδασκαλία και για πρακτική άσκηση στη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού, ειδικά
σε αρχάριους. Αυτό που προτείνεται είναι το εξής:
είτε να
υπάρξει ένα προκαταρτικό επίπεδο για τους τελείως αρχάριους,
είτε να
γίνεται η επιλογή των τμημάτων με βάση το πρότερο επίπεδο γνώσης της χρήσης των
υπολογιστών.
Το
εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να δίνεται κατά την έναρξη της επιμόρφωσης.
Θα πρέπει να
ανανεωθεί η ύλη του βιβλίου αφού μιλάει για Windows 98 ενώ τώρα τα εργαστήρια
χρησιμοποιούν Windows XP, όπως επίσης και για το MS Office (πχ το MS
PowerPoint). Εναλλακτικά, θα πρέπει να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερος βαθμός
αφαίρεσης ώστε να μην εξαρτάται η ύλη του βιβλίου από τις εξελίξεις στο τομέα
του λογισμικού.
Στο cd-rom θα
μπορούσαν να προστεθούν τεστ εξάσκησης ώστε να χρησιμοποιηθούν από τους
εκπαιδευτικούς για πρακτική εξάσκηση ενόψει της πιστοποίησης.
Η ενότητα για
το εκπαιδευτικό λογισμικό δεν μπορεί να διδαχθεί σωστά αφού τα τμήματα είναι
ανομοιογενή όσον αφορά την ειδικότητα. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το
γεγονός ότι οι επιμορφωτές, στην πλειονότητά τους, δεν είναι σε θέση να
διδάξουν αυτήν την ενότητα αφού δεν είναι η ειδικότητά τους. Τα διάφορα πακέτα
εκπαιδευτικού λογισμικού θα έπρεπε να διδάσκονται σε συνεργασία με καθηγητές
της κάθε ειδικότητας.
Προτείνεται
να ενθαρρυνθεί η ευρύτερη εφαρμογή συμμετοχικών μεθόδων διδασκαλίας.
Να
διασφαλιστεί η συμβατότητα μεταξύ συστήματος επιμόρφωσης και συστήματος
πιστοποίησης. Έπίσης, να γίνεται αυστηρότερος έλεγχος στην πιστοποίηση ώστε οι πιστοποιημένοι
εκπαιδευτικοί να είναι σε θέση να εφαρμόσουν στην πράξη τις γνώσεις για τις
οποίες έχουν πιστοποιηθεί.
Να εξεταστεί
το ενδεχόμενο, ώστε η παρεχόμενη επιμόρφωση να οδηγεί στην απόκτηση
πιστοποιητικού ECDL.
Να ληφθεί
μέριμνα ώστε στις Επιτροπές Επιμόρφωσης να συμμετέχουν άτομα, τα οποία
γνωρίζουν το αντικείμενο της επιμόρφωσης και να έχουν εμπειρία στην οργάνωση
και διαχείριση παρόμοιων έργων.
Να εξεταστεί
η δυνατότητα για αποκέντρωση του συστήματος διοίκησης του έργου σε επίπεδο
περιφέρειας και παραχώρησης περισσότερων αρμοδιοτήτων στις ΕΕ έτσι ώστε να
υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στην υλοποίηση των προγραμμάτων.
Να αρχίσει σταδιακά η προσαρμογή των μηχανισμών υλοποίησης, παρακολούθησης, διαχείρισης και ελέγχου των δράσεων στο εφαρμοστικό πλαίσιο που θα ισχύσει για τα προγράμματα της Δ΄Προγραμματικής Περιόδου, εφ΄όσον η Πράξη (με την ίδια ή διαφορετική μορφή) συνεχιστεί και κατά την περίοδο αυτή.