Εισαγωγή

Η ανά χείρας έκθεση αποτελεί το δεύτερο παραδοτέο για το έργο «Αξιολόγηση Επιμόρφωσης». Πρόκειται για το Υποέργο 9 του έργου «Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στην Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση», το οποίο έχει ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», στον Άξονα Προτεραιότητας 1 («Παιδεία και Πολιτισμός»), στο Μέτρο 1.2 («Εισαγωγή και Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση»).

Το έργο «Αξιολόγηση Επιμόρφωσης» έχει ανατεθεί με βάση την από 18.04.2006 σύμβαση από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης (Μ.Ι.Θ.Ε.).

Το αντικείμενο του έργου περιγράφεται στο τεύχος διακήρυξης του σχετικού διαγωνισμού και στην προαναφερθείσα σύμβαση.

Τα αντικείμενα της παρούσας αξιολόγησης είναι δύο:

- το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για της ανάγκες της επιμόρφωσης

- το Σύστημα της Πιστοποίησης Δεξιοτήτων που χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της πιστοποίησης.

Στην παρούσα έκθεση εξετάζεται η πληρότητα του Προγράμματος Σπουδών σε σχέση με το στόχο, η επάρκεια του χρόνου και η κατανομή του σε θεωρία-άσκηση, η επάρκεια και η ποιότητα των βοηθημάτων. Αντίστοιχα, για το υλικό της Πιστοποίησης, εξετάζονται η ποιότητα και η επάρκεια του περιεχομένου της εξέτασης σε σχέση με την επιδιωκόμενη απόκτηση των βασικών δεξιοτήτων στις ΤΠΕ που ήταν στόχος του επιμορφωτικού προγράμματος.

Ωστόσο, η έκθεση ξεκινά από τη μελέτη των καλών πρακτικών που εντοπίστηκαν τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

1 Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού

Το κεφάλαιο αυτό ξεκινά με την παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε στην συγκεκριμένη πράξη (υποκεφ. 1.1), ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού (υποκεφ. 1.2). Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της κάθε μεθόδου αξιολόγησης που ακολουθήθηκε.

Για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού ακολουθήθηκαν οι εξής μέθοδοι:

Αξιολόγηση από την ομάδα των εμπειρογνωμόνων με βάση ένα σύνολο αξόνων και κριτηρίων (υποκεφ. 1.3).
Στατιστική επεξεργασία δείγματος απαντήσεων από την έρευνα πεδίου (υποκεφ. 1.4).
Συνεντεύξεις από επιμορφωτές και επιμορφωθέντες (υποκεφ. 1.5).
Σύγκριση με αντίστοιχες καλές πρακτικές που θα εντοπισθούν στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες (υποκεφ. 1.6).

1.1 Παρουσίαση εκπαιδευτικού υλικού

Η Ομάδα Έργου, αφού μελέτησε το εκπαιδευτικό υλικό, συνεδρίασε προκειμένου να συζητήσει την ποιότητα, την πληρότητα και την καταλληλόλητά του όσον αφορά το σκοπό του έργου για τα οποία χρησιμοποιήθηκαν. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι άξονες και τα κριτήρια αξιολόγησης του εκπαιδευτικού υλικού για τον επιμορφούμενο και τον επιμορφωτή που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγησή τους.

1.1.1 Βιβλίο επιμορφούμενου

Για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού για τον επιμορφούμενο λήφθηκε ιδιαίτερα υπόψη η ομάδα-στόχος της επιμόρφωσης, δηλαδή ότι πρόκειται για εκπαιδευτικούς με τα εξής ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

- Είναι κυρίως μόνιμοι Δημόσιοι Υπάλληλοι

- Έχουν ποικίλες ειδικότητες

- Υπάρχει ανομοιογένεια στην ηλικία

- Έχουν ανομοιογένεια στις προϋπάρχουσες γνώσεις των ΤΠΕ

- Έχουν μικρή διαθεσιμότητα χρόνου

- Υπάρχει ανάγκη για τη δημιουργία θετικής στάσης των εκπαιδευτικών απέναντι στη χρήση των ΤΠΕ

Στους επιμορφούμενους εκπαιδευτικούς δόθηκε η δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο σειρές βιβλίων:

Σειρά 1:

Βιβλίο "ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ". Συγγραφείς: Σπυρίδων Παπαδάκης, Νικόλαος Χατζηπέρης.
Το Μικρό Βιβλίο Οδηγιών: Εγχειρίδιο βασικής χρήσης εφαρμογών. Συγγραφείς: Σπυρίδων Παπαδάκης, Νικόλαος Χατζηπέρης.

Σειρά 2:

Βιβλίο "ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ". Συγγραφείς: Κολοκυθάς Αναστάσιος, Γώγουλος Γεώργιος, Παπαστάμος Βασίλης

Τα βιβλία αυτά δόθηκαν σε πρώτη φάση σε ηλεκτρονική μορφή σε αρχεία .pdf, ενώ στη συνέχεια, εκτυπώθηκαν και δόθηκαν σε έντυπη μορφή μόνο τα βιβλία της σειράς 1.

Ακολουθεί πίνακας με τους άξονες και τα κριτήρια αξιολόγησης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από την ομάδα έργου. Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν έγινε συγκριτική αξιολόγηση, γι αυτό και δεν υπήρξε βαθμολόγηση. Η συγκριτική αυτή αξιολόγηση έχει ήδη γίνει από την Επιτροπή Αξιολόγησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κατά την αρχική επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού κατά τη διαδικασία της αρχικής αξιολόγησης των δειγμάτων έντυπου επιμορφωτικού υλικού.

1.1.2 Οδηγός για τον επιμορφωτή

Το εκπαιδευτικό υλικό που δόθηκε στους επιμορφωτές είναι το εξής:

Σειρά 1:

- Βιβλίο Επιμορφωτή: Υποδείξεις – Σχέδια μαθημάτων – Ειδικά θέματα – Λύσεις ασκήσεων – Προτάσεις εφαρμογών και Δραστηριοτήτων. Συγγραφείς: Σπυρίδων Παπαδάκης, Νικόλαος Χατζηπέρης.

- Διαφάνειες – Παρουσιάσεις

Σειρά 2:

· Βιβλίο Επιμορφωτή. Συγγραφείς: Κολοκυθάς Αναστάσιος, Γώγουλος Γεώργιος, Παπαστάμος Βασίλης

- Διαφάνειες – Παρουσιάσεις

- Αρχεία ασκήσεων - εργασιών

Το υλικό αυτό βρίσκεται και στις εξής ηλεκτρονικές διευθύνσεις:

- http://www.pi-schools.gr/programs/ktp/yliko.html (σειρά βιβλίων 1 και 2)

- http://www.cti.gr/epimorfosi/ (σειρά βιβλίων 1)

- http://www.pi-schools.gr/programs/ktp/yliko.html (σειρά βιβλίων 2)

Ακολουθεί πίνακας με τους άξονες και τα κριτήρια αξιολόγησης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από την ομάδα έργου. Επαναλαμβάνεται κι εδώ ότι δεν έγινε συγκριτική αξιολόγηση, γι αυτό και δεν υπήρξε βαθμολόγηση. Η συγκριτική αυτή αξιολόγηση έχει ήδη γίνει από την Επιτροπή Αξιολόγησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου κατά την αρχική επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού κατά τη διαδικασία της αρχικής αξιολόγησης των δειγμάτων έντυπου επιμορφωτικού υλικού.

1.1.3 Εκπαιδευτικό υλικό για το Εκπαιδευτικό λογισμικό

Η τελευταία ενότητα του περιεχομένου του προγράμματος σπουδών αναφέρεται στο εκπαιδευτικό λογισμικό. Σε αυτήν την ενότητα, σύμφωνα με το πρόγραμμα, έπρεπε να αφιερωθούν 6 διδακτικές ώρες. Για την υποστήριξη αυτού του αντικειμένου δόθηκε το εξής υλικό (πέρα από τα κεφάλαια των βιβλίων για τους επιμορφούμενους):

Από το Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑ ΙΤΥ):

- Εκπαιδευτικό Λογισμικό - Πρώτη Γνωριμία με διαθέσιμο Εκπαιδευτικό Λογισμικό (.pdf)

- Διαφάνειες για παρουσίαση Εκπαιδευτικού Λογισμικού (.zip) (4,9 Mb) (για τον επιμορφωτή)

- Κατάλογος Τίτλων Εκπαιδευτικού Λογισμικού Διαθέσιμων για τα Ελληνικά Σχολεία (.pdf)

- Video έξι τίτλων Εκπαιδευτικού Λογισμικού

- Εκπαιδευτικά Λογισμικά, σύντομοι οδηγοί χρήσης τους και εγκατάστασης καθώς και δραστηριότητες:

· ΗΡΟΔΟΤΟΣ

· 21 ΕΝ ΠΛΩ

· Σ.Ε.Π.

· MODELLUS

· ΞΕΝΙΟΣ

Από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (ΠΙ):

- Οδηγίες για την αξιοποίηση του διδακτικού υλικού (.pdf) (για τον επιμορφωτή)

- Το Εκπαιδευτικό Λογισμικό (.pdf) (για τον επιμορφούμενο)

- Το Εκπαιδευτικό Λογισμικό (παρουσίαση powepoint) (για προβολή στην τάξη)

- Cd με θέμα το Εκπαιδευτικό Λογισμικό για χρήση στο τελευταίο εξάωρο της Επιμόρφωσης. To υλικό βρίσκεται διαιρεμένο ανά γνωστικό αντικείμενο. Για κάθε τέτοιο αντικείμενο υπάρχουν τα εξής αρχεία:

1. Γενικά κείμενα και παρουσιάσεις (αρχεία Word, pdf, powerpoint)

2. Πολυμεσική Παρουσίαση. Πρόκειται για αρχείο zip που όταν αποσυμπιεστεί περιέχει μια παρουσίαση του υλικού με video και αφήγηση.

3. Το λογισμικό (σε πλήρη ή demo μορφή του) - εφόσον πρόκειται για τίτλο που εκδίδεται σε μορφή cd - ή η διεύθυνση της ιστοσελίδας στην οποία είναι διαθέσιμο - εφόσον πρόκειται για διαδικτυακή εφαρμογή.

4. Προτεινόμενες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για το συγκεκριμένο λογισμικό (αρχεία Word).

Τα εκπαιδευτικά λογισμικά που παρουσιάζονται είναι τα εξής:

· Θρησκευτικά Γυμνασίου

· Ιστορία ΘΕΟΔΩΡΟΣ

· Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή "ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ"

· Ελληνική Γλώσσα "ΓΛΩΣΣΑ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ"

· Ξένες Γλώσσες "ΞΕΝΙΟΣ"

· Φυσική "ΘΑΛΗΣ"

· Φυσική www.spin.gr

· Χημεία "ΧΗ.ΠΟ.ΛΟ"

Το υλικό αυτό είναι πλούσιο και ικανοποιητικό όσον αφορά την ποιότητά του. Δίνονται διαφορετικά λογισμικά έτσι ώστε όσοι ενδιαφέρονται να επιλέξουν αυτό που αντιστοιχεί στην ειδικότητά τους.

1.2 Μεθοδολογία για την Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Υλικού

Στη συνέχεια περιγράφονται οι άξονες και τα κριτήρια που θα χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού:

Βιβλίο του Επιμορφούμενου
Άξονες αξιολόγησης του Περιεχομένου	Κριτήρια αξιολόγησης
Διδακτική και παιδαγωγική καταλληλότητα	- Ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού για ενήλικες; - Οι εκπαιδευτικοί στόχοι είναι σαφείς; - Υπάρχει ισόρροπη κάλυψη γνωστικών, μεταγνωστικών, συναισθηματικών, ψυχοκινητικών, κοινωνικών και αξιακών τομέων; - Υπάρχουν αρκετές οθόνες για την επεξήγηση των βημάτων στον υπολογιστή; - Προωθείται η ανάπτυξη θετικής στάσης του εκπαιδευτικού στη χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη; - Προωθείται η ανάπτυξη της αυτενέργειας του επιμορφούμενου;
Το περιεχόμενο	- Το περιεχόμενο υπηρετεί τους εκπαιδευτικούς στόχους του προγράμματος; - Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στο επίπεδο των συμμετεχόντων; - Σε ποιο βαθμό οι αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες συνδέονται με τις ανάγκες της εκπαιδευτικής διαδικασίας; - Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό; - Έγινε επιλογή αξιόλογου ουσιαστικού και ενδιαφέροντος περιεχομένου, πχ οι πρακτικές ασκήσεις περιέχουν θέματα που αφορούν τους εκπαιδευτικούς; - Περιέχονται ασκήσεις εμβάθυνσης ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες των εκπαιδευομένων; - Υπάρχει σύνδεση με το περιβάλλον, την κοινωνία, την τεχνολογία και την καθημερινή ζωή; - Yπάρχει αυξανόμενο επίπεδο αφαίρεσης, ώστε να μην ακολουθείται η φιλοσοφία συγκεκριμένων εφαρμογών λογισμικού;
Γλώσσα	- Είναι κατανοητή η γλώσσα του κειμένου; - Η ορολογία ανταποκρίνεται στην καθιερωμένη ορολογία για το αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο; Πχ είναι σύμφωνη με την ορολογία που έχει καθιερώσει ο ΕΛΟΤ; - Υπάρχουν ορθογραφικά/συντακτικά λάθη;
Δομή - Οργάνωση	- Το διδακτικό υλικό είναι οργανωμένο και δομημένο σε ενότητες, μέσα από τις οποίες σταδιακά προσεγγίζονται και να επιτυγχάνονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι; - Υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων; - Εξασφαλίζεται η συνέχεια της ύλης; - Εφαρμόζεται στην αρχή του κεφαλαίου η αναφορά: Τίτλοι των περιεχομένων – σύντομη εισαγωγή – στόχοι και αναμενόμενα αποτελέσματα; - Στο τέλος του κεφαλαίου περιλαμβάνονται: Συνθετικές ασκήσεις/ερωτήσεις – Δραστηριότητες - Θέματα για συζήτηση – Ανακεφαλαίωση/Περίληψη – Γλωσσάριο – Ευρετήριο όρων – Ευρετήριο λειτουργιών και απαντήσεις σε προβλήματα που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον εκπαιδευτικό; - Υπάρχει βιβλιογραφία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα;
Αισθητική	- Η έκδοση του υλικού είναι ελκυστική για τον εκπαιδευόμενο; - Έχουν εφαρμοστεί οι αρχές της σχεδίασης έντυπου υλικού όπως είναι ο ρυθμός, η ισορροπία, η αναλογία, η ποικιλία, η έμφαση, η αρμονία κλπ; - Είναι η παρουσίαση των συμβόλων, εικονιδίων, πινάκων και σχεδίων ομοιόμορφη; - Η γραμματοσειρά είναι ευανάγνωστη, ιδιαίτερα εφόσον απευθύνεται σε έναν πληθυσμό-στόχο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά;
Απεικονιστικό υλικό	- Κατάλληλη συσχέτιση κειμένου με το απεικονιστικό υλικό - Διευκόλυνση της μάθησης από το απεικονιστικό υλικό - Ενδιαφέρον απεικονιστικό υλικό - Προέλευση του απεικονιστικού υλικού από εξελληνισμένες εφαρμογές λογισμικού - Καταλληλότητα τίτλων στο απεικονιστικό υλικό
Άξονες αξιολόγησης των δραστηριοτήτων	Κριτήρια αξιολόγησης
Τύπος δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	- Κατάλληλος αριθμός - Συμβατότητα με αντίστοιχη ενότητα - Δυνατότητα αξιολόγησης του επιμορφουμένου - Να ολοκληρώνονται τμηματικά - Να συνδέονται με όλο το φάσμα των γνωστικών αντικειμένων της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης
Διατύπωση, παρουσίαση και ταξινόμηση δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	- Απλή, σαφής, σύντομη διατύπωση - Συμβατότητα με τις προς κατάκτηση έννοιες
Άξονες αξιολόγησης της τεχνικής αρτιότητας	Κριτήρια αξιολόγησης
Καταλληλότητα από τεχνική σκοπιά και σημειωτική συνοχή	- Επαρκής και σαφής διάκριση κεφαλαίων - Σαφής και συνεπής κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων - Αναγραφή τίτλου κεφαλαίου σε κάθε σελίδα - Σαφής συστηματική και ενιαία οργάνωση περιεχομένου σελίδας

Βιβλίο για τον Επιμορφωτή
Άξονες αξιολόγησης	Κριτήρια αξιολόγησης
Πληρότητα του οδηγού	- Στοχοθεσία Ενότητας - Προτεινόμενο εποπτικό Υλικό - Υποδείξεις για σημεία που απαιτούν ιδιαίτερη έμφαση και παρουσιάζονται συνήθεις δυσκολίες - Φύλλο αξιολόγησης
Οργάνωση του οδηγού	- Διάγραμμα Ροής Μαθήματος και Χρονοπρογραμματισμός - Ενδεικτική διδακτική προσέγγιση - Εργονομία οδηγού

1.3 Εφαρμογή των Αξόνων και των Κριτηρίων Αξιολόγησης

Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της εφαρμογής των παραπάνω αξόνων και κριτηρίων αξιολόγησης στις δύο σειρές βιβλίων που χρησιμοποιήθηκαν ως εκπαιδευτικό υλικό στο πρόγραμμα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών:

Υλικό για τον Επιμορφούμενο
Άξονες αξιολόγησης του Περιεχομένου	Κριτήρια αξιολόγησης	Σειρά βιβλίων 1	Σειρά βιβλίων 2
Διδακτική και παιδαγωγική καταλληλότητα	- Ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού για ενήλικες; - Οι εκπαιδευτικοί στόχοι είναι σαφείς; - Yπάρχει ισόρροπη κάλυψη γνωστικών, μεταγνωστικών, συναισθηματικών, ψυχοκινητικών, κοινωνικών και αξιακών τομέων; - Υπάρχουν αρκετές οθόνες για την επεξήγηση των βημάτων στον υπολογιστή; - Προωθείται η ανάπτυξη θετικής στάσης του εκπαιδευτικού στη χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη; - Προωθείται η ανάπτυξη της αυτενέργειας του επιμορφούμενου;	Για το βιβλίο ακολουθήθηκαν οι αρχές ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού για ενήλικες. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι είναι σαφείς, ενώ υπάρχουν αρκετές οθόνες για την καθοδήγηση των επιμορφούμενων. Όπως τονίζεται και στην εισαγωγή του βιβλίου, ένας από τους στόχους του υλικού είναι να οι εκπαιδευτικοί «να μάθουν να εμβαθύνουν μόνοι τους στις γνώσεις τους».	Ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης υλικού για ενήλικες. Σαφείς εκπαιδευτικοί στόχοι και χρήση πολλών οθονών για την επεξήγηση των βημάτων.
Το περιεχόμενο	- Το περιεχόμενο υπηρετεί τους εκπαιδευτικούς στόχους του προγράμματος; - Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στο επίπεδο των συμμετεχόντων; - Σε ποιο βαθμό οι αποκτηθείσες γνώσεις και δεξιότητες συνδέονται με τις ανάγκες της εκπαιδευτικής διαδικασίας; - Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό; - Έγινε επιλογή αξιόλογου ουσιαστικού και ενδιαφέροντος περιεχομένου, πχ οι πρακτικές ασκήσεις περιέχουν θέματα που αφορούν τους εκπαιδευτικούς; - Περιέχονται ασκήσεις εμβάθυνσης ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες των εκπαιδευομένων; - Υπάρχει σύνδεση με το περιβάλλον, την κοινωνία, την τεχνολογία και την καθημερινή ζωή; - Υπάρχει αυξανόμενο επίπεδο αφαίρεσης, ώστε να μην ακολουθείται η φιλοσοφία συγκεκριμένων εφαρμογών λογισμικού;	Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται πλήρως στο αναλυτικό πρόγραμμα της επιμόρφωσης, ενώ αντιστοιχεί και στο επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα παραδείγματα προέρχονται από τις καθημερινές ανάγκες των εκπαιδευτικών τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στον επαγγελματικό τομέα. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό.	Το βιβλίο δεν περιέχει ενότητα πλήρη παρουσίαση του λογισμικού παρουσιάσεων, παρά μόνο σε ένα κεφάλαιο στο Παράρτημα. Γι αυτό θεωρείται ότι δεν καλύπτει όλους τους στόχους του προγράμματος. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό, ενώ γίνεται επιλογή αξιόλογου, ουσιαστικού και ενδιαφέροντος περιεχομένου για τους εκπαιδευτικούς.
Γλώσσα	- Είναι κατανοητή η γλώσσα του κειμένου; - Η ορολογία ανταποκρίνεται στην καθιερωμένη ορολογία για το αντίστοιχο επιστημονικό πεδίο; Πχ είναι σύμφωνη με την ορολογία που έχει καθιερώσει ο ΕΛΟΤ; - Υπάρχουν ορθογραφικά/συντακτικά λάθη;	Πρόκειται για ένα πολύ κατανοητό βιβλίο, το οποίο έχει επίγνωση ότι απευθύνεται σε αρχάριους χρήστες.	Σε γενικές γραμμές είναι κατανοητό αν και το επίπεδό του είναι αρκετά υψηλό για αρχάριους χρήστες.
Δομή - Οργάνωση	- Το διδακτικό υλικό είναι οργανωμένο και δομημένο σε ενότητες, μέσα από τις οποίες σταδιακά προσεγγίζονται και να επιτυγχάνονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι; - Υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων; - Εξασφαλίζεται η συνέχεια της ύλης; - Εφαρμόζεται στην αρχή του κεφαλαίου η αναφορά: Τίτλοι των περιεχομένων – σύντομη εισαγωγή – στόχοι και αναμενόμενα αποτελέσματα; - Στο τέλος του κεφαλαίου περιλαμβάνονται: Συνθετικές ασκήσεις/ερωτήσεις – Δραστηριότητες - Θέματα για συζήτηση – Ανακεφαλαίωση/Περίληψη – Γλωσσάριο – Ευρετήριο όρων – Ευρετήριο λειτουργιών και απαντήσεις σε προβλήματα που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον εκπαιδευτικό; - Υπάρχει βιβλιογραφία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα;	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων. Κάθε κεφάλαιο είναι δομημένο με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή παρουσιάζεται ο τίτλος, σύντομη εισαγωγή, και οι στόχοι. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου περιλαμβάνονται ασκήσεις, δραστηριότητες, θέματα για συζήτηση, ανακεφαλαίωση, ευρετήριο όρων/λέξεις κλειδιά, βιβλιογραφία. Επιπλέον, η συμπληρωματική χρήση του βιβλίου «Το Μικρό Βιβλίο Οδηγιών» βοηθάει τον επιμορφούμενο στο να ανατρέχει γρήγορα στις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή.	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων. Κάθε κεφάλαιο είναι δομημένο με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή παρουσιάζεται ο τίτλος, σύντομη εισαγωγή, και οι στόχοι. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου περιλαμβάνονται ασκήσεις, δραστηριότητες, θέματα για συζήτηση, ανακεφαλαίωση, λέξεις κλειδιά, βιβλιογραφία. Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει γενικό ευρετήριο όρων στα ελληνικά και στα αγγλικά.
Αισθητική	- Η έκδοση του υλικού είναι ελκυστική για τον εκπαιδευόμενο; - Έχουν εφαρμοστεί οι αρχές της σχεδίασης έντυπου υλικού όπως είναι ο ρυθμός, η ισορροπία, η αναλογία, η ποικιλία, η έμφαση, η αρμονία κλπ; - Είναι η παρουσίαση των συμβόλων, εικονιδίων, πινάκων και σχεδίων ομοιόμορφη; - Η γραμματοσειρά είναι ευανάγνωστη, ιδιαίτερα εφόσον απευθύνεται σε έναν πληθυσμό-στόχο με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά;	Η έκδοση είναι πολύ καλαίσθητη και χρησιμοποιούνται τα σύμβολα για την καθοδήγηση του επιμορφούμενου.	Η έκδοση είναι καλαίσθητη ενώ η χρήση των συμβόλων γίνεται συστηματικά και με τρόπο που δρα θετικά στον αναγνώστη. Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει επεξηγηματική λίστα με την ερμηνεία των συμβόλων.
Απεικονιστικό υλικό	- Κατάλληλη συσχέτιση κειμένου με το απεικονιστικό υλικό - Διευκόλυνση της μάθησης από το απεικονιστικό υλικό - Ενδιαφέρον απεικονιστικό υλικό - Προέλευση του απεικονιστικού υλικού από εξελληνισμένες εφαρμογές λογισμικού - Καταλληλότητα τίτλων στο απεικονιστικό υλικό	Το απεικονιστικό υλικό είναι ενδιαφέρον και διευκολύνει τη μάθηση. Χρησιμοποιούνται εικόνες από εξελληνισμένες εφαρμογές λογισμικού.	Το απεικονιστικό υλικό είναι ενδιαφέρον και διευκολύνει τη μάθηση. Χρησιμοποιούνται εικόνες από εξελληνισμένες εφαρμογές λογισμικού.
Άξονες αξιολόγησης των δραστηριοτήτων	Κριτήρια αξιολόγησης	Σειρά βιβλίων 1	Σειρά βιβλίων 2
Τύπος δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	- Κατάλληλος αριθμός - Συμβατότητα με αντίστοιχη ενότητα - Δυνατότητα αξιολόγησης του επιμορφουμένου - Να ολοκληρώνονται τμηματικά - Να συνδέονται με όλο το φάσμα των γνωστικών αντικειμένων της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης	Οι δραστηριότητες κρίνονται επαρκείς και είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα. Δίνουν τη δυνατότητα αυτοαξιολόγησης. Δεν συνδέονται με όλο το φάσμα της Α’ και Β’θμιας εκπαίδευσης αλλά σε επαρκή βαθμό.	Οι δραστηριότητες κρίνονται σχετικά ολιγάριθμες. Είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα. Δίνεται η δυνατότητα αυτοαξιολόγησης σε μικρότερο βαθμό. Δεν συνδέονται με όλο το φάσμα της Α’ και Β’θμιας εκπαίδευσης αλλά σε επαρκή βαθμό.
Διατύπωση, παρουσίαση και ταξινόμηση δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	- Απλή, σαφής, σύντομη διατύπωση - Συμβατότητα με τις προς κατάκτηση έννοιες	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων/ασκήσεων είναι σε ικανοποιητικό βαθμό απλές, σαφείς και σύντομες. Είναι συμβατές με την προς κατάκτηση έννοιες.	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων/ασκήσεων είναι σε ικανοποιητικό βαθμό απλές, σαφείς και σύντομες. Είναι συμβατές με την προς κατάκτηση έννοιες.
Άξονες αξιολόγησης της τεχνικής αρτιότητας	Κριτήρια αξιολόγησης	Σειρά βιβλίων 1	Σειρά βιβλίων 2
Καταλληλότητα από τεχνική σκοπιά και σημειωτική συνοχή	- Επαρκής και σαφής διάκριση κεφαλαίων - Σαφής και συνεπής κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων - Αναγραφή τίτλου κεφαλαίου σε κάθε σελίδα - Σαφής συστηματική και ενιαία οργάνωση περιεχομένου σελίδας	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή και επαρκή τρόπο, καθώς επίσης και η κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων. Η οργάνωση του περιεχομένου της σελίδας είναι ενιαία, σαφής και συστηματική. Η αναγραφή των τίτλων κεφαλαίου σε κάθε σελίδα χρήζει βελτίωσης.	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή και επαρκή τρόπο, καθώς επίσης και η κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων. Η οργάνωση του περιεχομένου της σελίδας είναι ενιαία, σαφής και συστηματική. Η αναγραφή των τίτλων κεφαλαίου σε κάθε σελίδα χρήζει βελτίωσης.

Υλικό για τον Επιμορφωτή
Άξονες αξιολόγησης	Κριτήρια αξιολόγησης	Σειρά βιβλίων 1	Σειρά βιβλίων 2
Πληρότητα του οδηγού	- Στοχοθεσία Ενότητας - Προτεινόμενο εποπτικό Υλικό - Υποδείξεις για σημεία που απαιτούν ιδιαίτερη έμφαση και παρουσιάζονται συνήθεις δυσκολίες - Φύλλο αξιολόγησης	Το βιβλίο του επιμορφωτή είναι πλήρες και ικανοποιητικό, αφού δίνονται επαρκείς οδηγίες, συνοδευτικές διαφάνειες, υποδείξεις και προτείνονται άλλες δραστηριότητες και ομαδικές εργασίες.	Το βιβλίο του επιμορφωτή είναι επαρκές ως προς τη στοχοθεσία των ενοτήτων, και το συνοδευτικό εποπτικό υλικό (διαφάνειες).
Οργάνωση του οδηγού	- Διάγραμμα Ροής Μαθήματος και Χρονοπρογραμματισμός - Ενδεικτική διδακτική προσέγγιση - Εργονομία οδηγού	Τα σχέδια μαθήματος που δίνονται είναι πληρέστατοι οδηγοί για το χρονοπρογραμματισμό του μαθήματος, ενώ η ενδεικτική διδακτική προσέγγιση είναι σημαντική βοήθεια για τον επιμορφωτή.	Ο χρονοπρογραμματισμός και τα διαγράμματα ροής του μαθήματος χρήζουν βελτίωσης.

1.4 Ποσοτική προσέγγιση: Στατιστική επεξεργασία ερωτηματολογίων

Στα ερωτηματολόγια της έρευνας πεδίου περιέχονται ερωτήσεις για την επάρκεια και την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού. Οι ερωτήσεις σχετικά με την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού απευθύνονται στις εξής ομάδες-στόχους:

Επιμορφωθέντες εκπαιδευτικοί

Επιμορφωτές

Στην Τελική Έκθεση Αξιολόγησης περιέχονται τα τελικά αποτελέσματα της στατιστικής επεξεργασίας της έρευνας πεδίου. Η στατιστική επεξεργασία που παρουσιάζεται στη συνέχεια βασίζεται σε:

- 7908 ερωτηματολόγια επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών

- 550 ερωτηματολόγια επιμορφωτών

1.4.1 Απόψεις των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών

Η εκτίμηση των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών για το πρόγραμμα σπουδών είναι ότι είναι πλήρες (13,9%) σε σχέση με τον στόχο της επιμόρφωσης, ενώ «μάλλον πλήρες» απάντησε το 57,3%. Το 24,5% των απαντησάντων εκτιμά ότι είναι «μάλλον ανεπαρκές», ενώ το 4,3% θεωρεί ότι ήταν «ανεπαρκές». Δηλαδή βλέπουμε ότι το 71,2% των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών που απάντησαν στην έρευνα πεδίου αξιολογεί θετικά την πληρότητα του προγράμματος σπουδών.

Τα βοηθήματα που δόθηκαν θεωρήθηκαν «επαρκή» κατά 33,4%, και «ικανοποιητικά» οι μισοί από τους απαντήσαντες (50%). Το 17,6% των εκπαιδευτικών που επιμορφώθηκαν θεώρησε ότι ήταν «ανεπαρκή».

Σχετικά με την ποιότητα των βοηθημάτων, το 19,7% των επιμορφωθέντων εκτιμούν ότι ήταν «υψηλή» και «μάλλον υψηλή» το 61,7%. Μόλις το 5% θεωρούν ότι η ποιότητα των βοηθημάτων ήταν «χαμηλή» και το 13,6% «μάλλον χαμηλή». Δηλαδή, τέσσερις στους πέντε (81,4%) εκπαιδευτικούς θεωρούν ότι η ποιότητα των βοηθημάτων είναι από «μάλλον υψηλή» έως «υψηλή».

Όσον αφορά τη λειτουργικότητα του εκπαιδευτικού cd το οποίο διανεμήθηκε, το 58% των εκπαιδευτικών απάντησαν ότι ήταν «καλή», ενώ το 37,2% ότι ήταν «μέτρια». Το 4,7% θεωρούν ότι η λειτουργικότητα του συνοδευτικού CD-ROM ήταν «κακή».

Όσον αφορά το χρόνο παράδοσης των βοηθημάτων, οι απαντήσεις παρουσιάζουν μεγάλη διαφοροποίηση. Στο 40,4% των περιπτώσεων τα βοηθήματα δόθηκαν «όλα μαζί στο τέλος του προγράμματος επιμόρφωσης», ενώ στο 31,9% των περιπτώσεων «σταδιακά κατά τη διάρκεια του προγράμματος σύμφωνα με την πορεία των μαθημάτων». «Κατά την έναρξη του προγράμματος επιμόρφωσης» δόθηκαν στο 13,3% των περιπτώσεων, ενώ «κατά τη διάρκεια του προγράμματος» δόθηκαν στο 14,5% των περιπτώσεων.

1.4.2 Απόψεις των επιμορφωτών

Το 21% των επιμορφωτών θεωρούν ότι το πρόγραμμα σπουδών σε σχέση με το στόχο της επιμόρφωσης είναι «πλήρες», ενώ το 55% από αυτούς ότι είναι «μάλλον πλήρες» Δηλαδή, το 76% από τους επιμορφωτές που απάντησαν στην έρευνα πεδίου, δηλαδή τα τρία τέταρτα από αυτούς, θεωρούν ότι το πρόγραμμα σπουδών ήταν από «μάλλον πλήρες» έως «πλήρες». Το αντίστοιχο ποσοστό των επιμορφωθέντων είναι 71,2%, δηλαδή λίγο μικρότερο, αλλά σε γενικές γραμμές η εκτίμηση των δύο ομάδων των ερωτηθέντων είναι παρόμοια.

Σύμφωνα με το 52% των επιμορφωτών, τα βοηθήματα που δόθηκαν ήταν «επαρκή», ενώ «ικανοποιητικά» τα αξιολογεί το 38% αυτών. Βλέπουμε ότι οι επιμορφωθέντες εκπαιδευτικοί τα αξιολογούν περισσότερο «ικανοποιητικά» (50%) και λιγότερο «επαρκή» (33,4%). Δηλαδή, οι επιμορφωτές τα θεωρούν επαρκή, ενώ οι επιμορφωθέντες ικανοποιητικά. Ανεπαρκή τα θεωρεί το 10% των επιμορφωτών, ποσοστό που είναι μικρότερο από το αντίστοιχο των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών (17,6%). Δηλαδή, το ποσοστό των εκπαιδευτικών που τα αξιολογεί αρνητικά είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο ποσοστό των επιμορφωτών.

Το ποσοστό των επιμορφωτών που θεωρούν ότι η ποιότητα των βοηθημάτων είναι «υψηλή» είναι 33% και «μάλλον υψηλή» 55%. Αρνητική άποψη έχει το 11% των επιμορφωτών που θεωρεί ότι η ποιότητά τους είναι «μάλλον χαμηλή», ενώ μόλις 5 άτομα (1%) έχουν την άποψη ότι η ποιότητά τους είναι «χαμηλή».

Βλέπουμε ότι μεγαλύτερο ποσοστό των επιμορφωτών θεωρούν ότι η ποιότητα των βοηθημάτων ήταν από μάλλον υψηλή έως υψηλή (88%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των επιμορφωθέντων είναι 81,4%. Επίσης, λιγότεροι επιμορφωτές αξιολογούν αρνητικά την ποιότητα των βοηθημάτων σχέση με τους εκπαιδευτικούς (1% και 5% αντίστοιχα).

1.5 Ποιοτική προσέγγιση: Συνεντεύξεις

Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού υλικού συμπληρώθηκε με συνεντεύξεις:

Συνεντεύξεις από τρεις (3) επιμορφωθέντες εκπαιδευτικούς για την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού και του συστήματος πιστοποίησης δεξιοτήτων.

Συνεντεύξεις από τρεις (4) επιμορφωτές με τους οποίους συζητήθηκαν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία του εκπαιδευτικού υλικού, αλλά και τις τυχόν δυσκολίες που συνάντησαν κατά τη διάρκεια της διδακτικής πράξης και οι οποίες σχετίζονταν με το εκπαιδευτικό υλικό.

Στο κεφάλαιο που ακολουθεί έχουν καταγραφεί οι προτάσεις των εκπαιδευτικών και των επιμορφωτών όπως αυτές προέκυψαν από τη συνέντευξη που πραγματοποιήθηκε κατά την επίσκεψη των ερευνητών.

1.5.1 Απόψεις των επιμορφωθέντων εκπαιδευτικών

Οι επιμορφωθέντες εκπαιδευτικοί εξέφρασαν τις εξής απόψεις και διαπιστώσεις:

- Η διάρκεια του προγράμματος της επιμόρφωσης (48 ώρες) ήταν πολύ μικρή για να μπορέσουν οι τελείως αρχάριοι να αποκτήσουν μια επαρκή γνώση της χρήσης των υπολογιστών. Το πρόγραμμα της επιμόρφωσης το παρακολούθησαν καλύτερα αυτοί που είχαν ήδη κάποιες γνώσεις υπολογιστών.

- Κατά την διάρκεια παρακολούθησης του προγράμματος επιμόρφωσης παρέλαβαν μόνο το cd. Το έντυπο υλικό το παρέλαβαν στο τέλος ή και πολύ αργότερα από την περίοδο της επιμόρφωσης. Αυτό είχε σαν αποτελέσματα να μην χρησιμοποιήσουν το έντυπο εκπαιδευτικό τόσο πολύ.

- Το cd ήταν χρήσιμο, αλλά δεν ήταν εύχρηστο με την έννοια ότι για να το χρησιμοποιήσει κάποιος θα έπρεπε και να ήξερε τη χρήση των υπολογιστών αλλά και να είχε πρόσβαση σε υπολογιστή. Αυτό ήταν ανέφικτο κυρίως για τους αρχάριους χρήστες.

- Η ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού θεωρήθηκε πολύ υψηλή. Το βιβλίο αλλά και οι διαφάνειες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν υψηλού επιπέδου από όλες τις απόψεις: σχεδίαση, δομή, οργάνωση, περιεχόμενο, εικονογράφηση.

- Επίσης, ήταν πολύ κατανοητό, ακόμη και για τους αρχάριους χρήστες.

- Οι δραστηριότητες ήταν ικανοποιητικές και ανταποκρίνονταν στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των επιμορφούμενων.

- Εκφράστηκε, ωστόσο, και η άποψη ότι το βιβλίο ήταν δύσχρηστο εξαιτίας του όγκου του.

1.5.2 Απόψεις των επιμορφωτών

Οι επιμορφωτές εξέφρασαν τις εξής απόψεις και διαπιστώσεις:

- Ήταν πολύ λίγες οι ώρες για να καλύψει τόσο πολύ ύλη και δεν υπήρχε δυνατότητα για εξατομικευμένη διδασκαλία και για πρακτική άσκηση, ειδικά σε αρχάριους.

- Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν έχουν υπολογιστή στο σπίτι, χρησιμοποιούν τον υπολογιστή του σχολείου, άρα οι ώρες της πρακτικής άσκησης είναι ανεπαρκείς.

- Η επιμόρφωση βοήθησε τους περισσότερους να αποκτήσουν κάποια αυτοπεποίθηση με τους υπολογιστές, αλλά δεν αρκούσαν οι ώρες για να αποκτήσουν ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων στους υπολογιστές.

- Το πρόγραμμα σπουδών είναι καλό και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εκπαιδευτικών.

- Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού υλικού είναι πολύ καλό. Το μόνο πρόβλημα με το βοηθητικό υλικό ήταν ότι δεν δόθηκε εγκαίρως, κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης.

- Δεν βοήθησε πολύ το ότι το βοηθητικό υλικό δόθηκε στο cd-rom, ειδικά τους αρχάριους αφού δεν μπορούσαν, εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν είχαν τις απαραίτητες γνώσεις, να το χρησιμοποιήσουν.

- Το βιβλίο είναι πολύ καλογραμμένο και λεπτομερειακό και ίσως υπέρ το δέον γιατί μπορεί να μπερδευτεί ο επιμορφούμενος όταν δίνονται πολλοί εναλλακτικοί τρόποι για την εκτέλεση μιας λειτουργίας.

- Θα πρέπει να ανανεωθεί η ύλη του βιβλίου αφού μιλάει για Windows 98 ενώ τώρα τα εργαστήρια χρησιμοποιούν Windows XP, όπως επίσης και για το MS Office (πχ το MS PowerPoint).

- Στο cd-rom θα μπορούσαν να προστεθούν τεστ εξάσκησης ώστε να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς για πρακτική εξάσκηση ενόψει της πιστοποίησης.

- Η ενότητα για το εκπαιδευτικό λογισμικό δεν μπορεί να διδαχθεί σωστά αφού τα τμήματα είναι ανομοιογενή όσον αφορά την ειδικότητα. Θα ήταν καλύτερα να αναφέρεται ως δυνατότητα αλλά να μην διδάσκεται ως ενότητα. Επίσης, οι επιμορφωτές δεν είναι σε θέση να διδάξουν αυτήν την ενότητα αφού δεν είναι η ειδικότητά τους. Τα διάφορα πακέτα εκπαιδευτικού λογισμικού θα έπρεπε να διδάσκονται σε συνεργασία με καθηγητές της κάθε ειδικότητας.

1.6 Καλές πρακτικές από την Ελλάδα και το Εξωτερικό

1.6.1 Καλές πρακτικές που αφορούν το γενικό πληθυσμό στην Ελλάδα

Τα προγράμματα επιμόρφωσης/εκπαίδευσης στις ΤΠΕ που αφορούν το γενικό πληθυσμό μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες ανάλογα με τους φορείς που τα υλοποιούν:

- αυτά που υλοποιούνται από τους ιδιωτικούς φορείς

- αυτά που υλοποιούνται από κρατικούς φορείς

Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όλα τα γνωστά κέντρα που χορηγούν πιστοποιημένους τίτλους για τη χρήση των ΤΠΕ, ενώ στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν προσπάθειες όπως τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούνται από τη Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΓΓΕΕ) και το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΙΔΕΚΕ). Για τις ανάγκες της δικής μας μελέτης, από αυτήν την δεύτερη κατηγορία προγραμμάτων θα εξετάσουμε το εκπαιδευτικό υλικό που έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «ΉΡΩΝ».

1.6.1.1 Εκπαιδευτικά Προγράμματα στις ΤΠΕ από ιδιωτικούς φορείς

Όπως είναι ευρέως γνωστό, ο τομέας της διδασκαλίας της χρήσης των ΤΠΕ έχει γνωρίσει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Η αγορά της πιστοποίησης των δεξιοτήτων στη χρήση των ΤΠΕ που απευθύνεται στο γενικό πληθυσμό γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη. Ο αρμόδιος φορέας στην Ελλάδα για την πιστοποίηση των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες πιστοποιημένης εκπαίδευσης και χορήγησης πιστοποιητικών πληροφορικής ή γνώσης χειρισμού Η/Υ είναι ο Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ο.Ε.Ε.Κ.) (http://www.oeek.gr/). Αυτήν την στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν έξι φορείς οι οποίοι έχουν πιστοποιηθεί και ενεργοποιούνται στην παροχή της υπηρεσίας αυτής (βλ. Πίνακας 1).

Οι φορείς αυτοί έχουν θεσπίσει ένα διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα / πιστοποιητικά τα οποία απευθύνονται αντίστοιχα και σε άλλο αγοραστικό κοινό. Επίσης, ο κάθε ένας φορέας έχει θεσπίσει το περιεχόμενο και τους εκπαιδευτικούς στόχους του προγράμματος, πιστοποιώντας ταυτόχρονα και το εκπαιδευτικό υλικό το οποίο ανταποκρίνεται στους στόχους που έχουν τεθεί. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι να υπάρχουν στην αγορά πολλές σειρές εκπαιδευτικών βιβλίων οι οποίες καλύπτουν το εύρος της διδακτέας και εξεταστέας ύλης και των εκπαιδευτικών στόχων όλων αυτών των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, και τα οποία εκπαιδευτικά βιβλία ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του κάθε φορέα πιστοποίησης.

Εξαιτίας, λοιπόν, του μεγάλου αριθμού των φορέων πιστοποίησης, αλλά και του γεγονότος ότι όλοι αυτοί οι φορείς απευθύνονται στην ελεύθερη αγορά, η μορφή, το περιεχόμενο και ο σχεδιασμός των εκπαιδευτικών βιβλίων που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα να είναι τόσο διαφορετικά ώστε να είναι αδύνατο να μπορέσουμε να συμπεριλάβουμε εδώ μια συγκριτική μελέτη όλων αυτών των εγχειριδίων.

Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά διδακτικού σχεδιασμού που ακολουθούνται για τη δημιουργία τέτοιων εγχειριδίων και θα δούμε πώς αυτά εφαρμόζονται σε δύο συγκεκριμένα εγχειρίδια. Τα γενικά χαρακτηριστικά είναι τα εξής:

- Απευθύνονται τόσο σε ανήλικους όσο και σε ενήλικους εκπαιδευομένους (δεν αναφερόμαστε στα ειδικά προγράμματα για παιδιά) χωρίς να κάνουν κάποια διάκριση μεταξύ των διαφόρων εκπαιδευομένων πληθυσμών, π.χ. των μαθητών σχολείων, των φοιτητών και των εργαζομένων.

- Πολλά εγχειρίδια προσπαθούν να καλύψουν όλη τη διδακτέα και εξεταζόμενη ύλη, παραθέτοντας σχεδόν όλες τις λειτουργικότητες των εφαρμογών. Αυτό το γεγονός καταλήγει στη δημιουργία ογκωδών εγχειριδίων, δύσχρηστων για το χρήστη.

- Ακολουθούν μια σχεδόν σχολική προσέγγιση στην παράθεση και διάρθρωση της ύλης. Επιπλέον, οι ερωτήσεις αυτό-αξιολόγησης είναι σχολικού τύπου.

- Συχνά δεν δίνεται συγκεκριμένος σκοπός για την εκμάθηση των συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων, με αποτέλεσμα οι εκπαιδευόμενοι να καταλήγουν να μαθαίνουν πράγματα που στη συνέχεια τα ξεχνάνε.

- Συχνά δεν δίνονται αρκετά παραδείγματα από τη χρήση αυτών των γνώσεων και δεξιοτήτων σε πραγματικές συνθήκες.

- Πολλά εγχειρίδια καταλήγουν να χρησιμοποιούνται ως εγχειρίδια αναφοράς ή εγχειρίδια χρήστη.

- Η προσέγγιση της ύλης δεν γίνεται σταδιακά ανάλογα με το επίπεδο της κατακτημένης γνώσης, αλλά η ύλη παρουσιάζεται όλη σε ένα επίπεδο.

- Η χρήση περιλήψεων, λέξεων-κλειδιά, ενδιαφέροντος απεικονιστικού υλικού, οπτικών συμβόλων για νοηματοδότηση του κειμένου συχνά είναι περιορισμένη.

- Σπάνια υπάρχει ισόρροπη κάλυψη γνωστικών, μεταγνωστικών, συναισθηματικών, ψυχοκινητικών, κοινωνικών και αξιακών τομέων αφού δίνεται προτεραιότητα στην κάλυψη των γνώσεων.

- Η γλώσσα πολλές φορές είναι ψυχρή και δυσκολονόητη, επειδή προέρχεται από τη μετάφραση ξένων όρων. Συχνά δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη το γεγονός ότι οι εκπαιδευόμενοι δεν έχουν καμία τεχνική κατάρτιση.

- Οι δραστηριότητες είναι προσανατολισμένες στην επιτυχία των τελικών εξετάσεων.

1.6.1.2 ΉΡΩΝ

Πρόκειται για μια αξιόλογη και συστηματική προσπάθεια εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού στη χρήση των ΤΠΕ η οποία υλοποιείται σε όλη την έκταση της Ελλάδας.

Το πρόγραμμα «ΉΡΩΝ: Εκπαίδευση ενηλίκων στην απόκτηση βασικών δεξιοτήτων στις Νέες Τεχνολογίες» της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενηλίκων (http://www.gsae.edu.gr/p_ironas.asp) υλοποιείται από το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΙΔΕΚΕ) και χρηματοδοτείται από το Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΙΙ. Μέσα από ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα 50 ωρών στοχεύει στην επιμόρφωση των πολιτών στη χρήση των ΤΠΕ. Το πρόγραμμα χωρίζεται σε δύο ενότητες, η πρώτη αφορά τη χρήση του υπολογιστή και του διαδικτύου (35 διδακτικές ώρες) και η δεύτερη την πρακτική άσκηση σε παρεχόμενες υπηρεσίες (15 διδακτικές ώρες). Χώρος διεξαγωγής των Τμημάτων Εκπαίδευσης Πολιτών στις Νέες Τεχνολογίες είναι τα εργαστήρια Πληροφορικής των περιφερειακών μονάδων της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Γ.Γ.Ε.Ε.) και των σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του εν λόγω προγράμματος στοχεύει κυρίως στην εισαγωγή των εκπαιδευομένων στις βασικές αρχές λειτουργίας και χρήσης του υπολογιστή και του διαδικτύου, στη χρήση λειτουργικού συστήματος Windows, στη χρήση κειμενογράφου (MS Word), στις βασικές λειτουργίες του διαδικτύου, στη χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο, υπηρεσίες που προσφέρονται από το διαδίκτυο για την εξυπηρέτηση των πολιτών (υποβολή φορολογικών δηλώσεων, επικοινωνία με κυβερνητικά όργανα, κλπ), στις ηλεκτρονικές συναλλαγές (αγορές, κλπ), και άλλα θέματα.

Οι λόγοι για τους οποίους εξετάζεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι οι εξής:

- Χρηματοδοτείται από Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Γ’ ΚΠΣ (το Ε.Π ΚτΠ στη μία περίπτωση, το Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΙΙ στη δεύτερη).

- Και τα δύο προγράμματα σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν εξολοκλήρου και από την αρχή από κρατικούς φορείς και εκτείνονται σε όλην την ελληνική επικράτεια.

- Η χρονική διάρκεια του προγράμματος είναι παρόμοια με αυτή του προγράμματος της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών (48 ώρες στο πρόγραμμα υπό αξιολόγηση, 50 ώρες στο δεύτερο πρόγραμμα).

- Και τα δύο προγράμματα απευθύνονται σε ενήλικες (εκπαιδευτικούς στη μία περίπτωση, στο γενικό πληθυσμό στην άλλη) οι οποίοι έρχονται σε επαφή με τη χρήση των ΤΠΕ για παρόμοιους λόγους (κυρίως για λόγους επαγγελματικής εξέλιξης, αλλά και για προσωπικούς λόγους).

- Και τα δύο προγράμματα έχουν ένα μέρος το οποίο καλείται «πρακτική άσκηση», το περιεχόμενο της οποίας προσαρμόζεται στις ανάγκες του ιδιαίτερου πληθυσμού-στόχου (στη χρήση των ΤΠΕ για εκπαιδευτικούς σκοπούς στην πρώτη, για υπηρεσίες διακυβέρνησης στη δεύτερη).

- Τέλος, η οργανωτική δομή που ακολουθήθηκε για την υλοποίηση του προγράμματος είναι παρόμοια με αυτή του προγράμματος της επιμόρφωσης (βασίζεται σε επιτροπές επιμόρφωσης ανά διεύθυνση εκπαίδευσης, όπως και στο υπό αξιολόγηση πρόγραμμα).

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες σημαντικές διαφοροποιήσεις οι οποίες είναι οι εξής:

- Το ένα πρόγραμμα απευθύνεται σε ειδικό πληθυσμό-στόχο (τους εκπαιδευτικούς), ενώ το δεύτερο απευθύνεται στο γενικό πληθυσμό.

- Ο ΉΡΩΝ απευθύνεται αποκλειστικά σε αρχάριους χρήστες, ενώ το πρόγραμμα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών δεν έκανε κανένα διαχωρισμό στο επίπεδο των εκπαιδευομένων. Οι πολίτες που θέλουν να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα για πιο προχωρημένους θα πρέπει να απευθυνθούν στα Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΚΕΕ).

- Ο ΉΡΩΝ δεν έχει υπηρεσία χορήγησης πιστοποιημένων πτυχίων παρακολούθησης του προγράμματος που να βασίζεται σε κάποιου είδους διαδικασία εξέτασης.

- Υπάρχουν διαφορές στο αναλυτικό πρόγραμμα: στον ΉΡΩΝΑ δεν διδάσκεται η χρήση λογιστικών φύλλων και παρουσιάσεων, καθώς αυτό αφορά το αντικείμενο διδασκαλίας στο επόμενο επίπεδο.

Το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται στο πρόγραμμα του ΉΡΩΝΑ είναι το εξής:

- «Εισαγωγή στους Υπολογιστές και το Διαδίκτυο»: Εγχειρίδιο για τον εκπαιδευόμενο

Το Εγχειρίδιο χωρίζεται σε επτά κεφάλαια, οι οποίες αντιστοιχούν στις κύριες ενότητες του αναλυτικού προγράμματος. Σε κάθε κεφάλαιο γίνεται σαφές στον εκπαιδευόμενο ο σκοπός του, καθώς και οι εκπαιδευτικοί του στόχοι. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η αντίστοιχη θεωρία, η οποία πλαισιώνεται από εικονογραφικό υλικό προκειμένου να διευκολυνθεί η μάθηση από τη μεριά των εκπαιδευομένων. Στις ενότητες παρουσίασης του λογισμικού γραφείου πολλές γνώσεις δίνονται με τη μορφή σεναρίων, με σαφή ορισμό των βημάτων που πρέπει να ακολουθήσει ο εκπαιδευόμενος προκειμένου να επιτευχθεί η ζητούμενη δραστηριότητα.

- «Εισαγωγή στους Υπολογιστές και το Διαδίκτυο»: Εγχειρίδιο για τον εκπαιδευτή

Στο Εγχειρίδιο αυτό αναλύονται τα εξής:

- το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος του προγράμματος

- τον σκοπό και τους εκπαιδευτικούς στόχους κάθε κεφαλαίου

- δίνονται οδηγίες για το τι πρέπει να προσέξει ο εκπαιδευτής

- προτείνονται ερωτήσεις για τον έλεγχο εμπέδωσης των γνώσεων από τους εκπαιδευομένους

- προτείνονται δραστηριότητες για την περαιτέρω εξάσκηση και τον έλεγχο των εκπαιδευομένων σε πρακτικές γνώσεις.

1.6.1.3 Σύγκριση εκπαιδευτικού υλικού

Σε αυτήν την παράγραφο θα γίνει μια συγκριτική μελέτη του εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιείται στα εκπαιδευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν πιο πάνω (των προγραμμάτων των ιδιωτικών φορέων πιστοποίησης και του ΉΡΩΝΑ) με αυτό του προγράμματος της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών. Θα χρησιμοποιηθούν οι άξονες ανάλυσης που αναπτύχθηκαν στη μεθοδολογία της αξιολόγησης (υποκεφ. 1.2).

Τα βιβλία που θα χρησιμοποιηθούν για τη σύγκριση είναι τα εξής:

1. «Πλήρης Οδηγός για το Δίπλωμα ECDL», εκδόσεις Άβακας (http://www.abakas.gr/Ecdl2003.html), θεωρώντας ότι πολλά από τα βιβλία αυτής της κατηγορίας ακολουθούν την ίδια λογική σχεδιασμού. Η επιλογή αυτού του βιβλίου έγινε με βάση τα εξής κριτήρια:

- Είναι πιστοποιημένο από την Ελληνική Εταιρεία Επιστημόνων Η/Υ και Πληροφορικής (ΕΠΥ),

- Αφορά το ECDL, ένα από τα πρώτα προγράμματα πιστοποίησης γνώσεων Πληροφορικής και δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ, στον κόσμο, και

2. «Σειρά ΕCDL Basic», εκδόσεις Libris Tech (http://www.libristech.gr/ecdlxp.asp). Η επιλογή αυτής της σειράς βιβλίων έγινε με βάση τα εξής κριτήρια:

- Είναι πιστοποιημένη σειρά από την Ελληνική Εταιρεία Επιστημόνων Η/Υ και Πληροφορικής (ΕΠΥ),

- Ο πρώτος τόμος χρησιμοποιείται για τη διδασκαλία του υποχρεωτικού μαθήματος «Εισαγωγή στη χρήση Η/Υ» στο Τμήμα Ιταλικής και Ισπανικής Φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, δηλαδή σε ένα τμήμα αρχαρίων που δεν έχουν άλλη σχέση με τη χρήση υπολογιστών.

Υλικό για τον Επιμορφούμενο
Άξονες αξιολόγησης του Περιεχομένου	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος ΉΡΩΝ	Πλήρης Οδηγός για το Δίπλωμα ECDL	Σειρά ΕCDL Basic
Διδακτική και παιδαγωγική καταλληλότητα	Ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης υλικού για ενήλικες. Σαφείς εκπαιδευτικοί στόχοι και χρήση πολλών οθονών για την επεξήγηση των βημάτων.	Εν μέρει ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης υλικού για ενήλικες. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι είναι σαφείς, αλλά οι οθόνες που περιέχονται δεν αρκούν.	Οι εκπαιδευτικοί στόχοι δεν είναι σαφείς. Δεν ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης υλικού για ενήλικες. Δεν υπάρχει ισόρροπη κάλυψη γνωστικών, μεταγνωστικών, συναισθηματικών, ψυχοκινητικών, κοινωνικών και αξιακών τομέων αφού δίνεται προτεραιότητα στην κάλυψη των γνώσεων.	Εν μέρει ακολουθούνται οι αρχές ανάπτυξης υλικού για ενήλικες. Αναφέρονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι αλλά όχι δεν αναλύονται επαρκώς.
Το περιεχόμενο	Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται πλήρως στο αναλυτικό πρόγραμμα της επιμόρφωσης, ενώ αντιστοιχεί και στο επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα παραδείγματα προέρχονται από τις καθημερινές ανάγκες των εκπαιδευτικών τόσο στην προσωπική τους ζωή όσο και στον επαγγελματικό τομέα. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό.	Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της επιμόρφωσης, αλλά θεωρούμε ότι το επίπεδο δεν αντιστοιχεί στο επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα παραδείγματα προέρχονται από τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό.	Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της επιμόρφωσης, αλλά θεωρούμε ότι το επίπεδο δεν αντιστοιχεί στο επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα παραδείγματα δεν είναι σαφές πώς ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό.	Το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα της επιμόρφωσης, και θεωρούμε ότι το επίπεδο αντιστοιχεί στο επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα παραδείγματα προέρχονται από τις καθημερινές ανάγκες των φοιτητών. Το περιεχόμενο είναι επιστημονικά ορθό.
Γλώσσα	Πρόκειται για ένα πολύ κατανοητό βιβλίο, το οποίο έχει επίγνωση ότι απευθύνεται σε αρχάριους χρήστες.	Το εγχειρίδιο θεωρήθηκε δύσκολο για τους αρχάριους χρήστες στους οποίους απευθύνεται.	Το εγχειρίδιο είναι δύσκολο για τους αρχάριους χρήστες στους οποίους απευθύνεται. Γλώσσα ψυχρή.	Πρόκειται για ένα σχετικά κατανοητό βιβλίο, το οποίο απευθύνεται σε αρχάριους.
Δομή - Οργάνωση	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων. Κάθε κεφάλαιο είναι δομημένο με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή παρουσιάζεται ο τίτλος, σύντομη εισαγωγή, και οι στόχοι. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου περιλαμβάνονται ασκήσεις, δραστηριότητες, θέματα για συζήτηση, ανακεφαλαίωση, ευρετήριο όρων/λέξεις κλειδιά, βιβλιογραφία. Επιπλέον, η συμπληρωματική χρήση του βιβλίου «Το Μικρό Βιβλίο Οδηγιών» βοηθάει τον επιμορφούμενο στο να ανατρέχει γρήγορα στις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή.	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, αλλά δεν υπάρχει όση διαβάθμιση θα έπρεπε να υπάρχει. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου περιλαμβάνονται ασκήσεις και δραστηριότητες, αλλά όχι αρκετές. Ωστόσο, υπάρχει συνείδηση του περιορισμένου χρόνου του προγράμματος επιμόρφωσης. Δεν υπάρχουν ανακεφαλαιώσεις, ευρετήριο όρων.	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, αλλά δεν υπάρχει διαβάθμιση. Δεν υπάρχουν ανακεφαλαιώσεις, ευρετήρια όρων. Οι ερωτήσεις είναι σχολικού τύπου και δεν επιτρέπουν την αυτό-αξιολόγηση των εκπαιδευομένων.	Το υλικό είναι οργανωμένο σε ενότητες, υπάρχει διαβάθμιση και συνοχή των ενοτήτων. Υπάρχουν περιλήψεις αλλά όχι ευρετήρια όρων. Οι ερωτήσεις είναι σχολικού τύπου και δεν επιτρέπουν την αυτοαξιολόγηση.
Αισθητική	Η έκδοση είναι πολύ καλαίσθητη και χρησιμοποιούνται τα σύμβολα για την καθοδήγηση του επιμορφούμενου.	Η έκδοση είναι αρκετά καλαίσθητη αν και δεν γίνεται καθόλου χρήση συμβόλων για την καθοδήγηση των εκπαιδευομένων.	Η έκδοση είναι πολύ λίγο καλαίσθητη. Ασπρόμαυρη εκτύπωση.	Η έκδοση είναι αρκετά καλαίσθητη. Ασπρόμαυρη εκτύπωση.
Απεικονιστικό υλικό	Το απεικονιστικό υλικό είναι ενδιαφέρον και διευκολύνει τη μάθηση. Χρησιμοποιούνται εικόνες από εξελληνισμένες εφαρμογές λογισμικού.	Το απεικονιστικό υλικό είναι σχετικά ενδιαφέρον και διευκολύνει τη μάθηση.	Το απεικονιστικό υλικό περιορίζεται στη χρήση εικόνων από τις εφαρμογές.	Το απεικονιστικό υλικό είναι σχετικά ενδιαφέρον και διευκολύνει τη μάθηση.
Άξονες αξιολόγησης των δραστηριοτήτων	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος ΉΡΩΝ	Πλήρης Οδηγός για το Δίπλωμα ECDL	Σειρά ΕCDL Basic
Τύπος δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	Οι δραστηριότητες κρίνονται επαρκείς και είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα. Δίνουν τη δυνατότητα αυτοαξιολόγησης. Δεν συνδέονται με όλο το φάσμα της Α’ και Β’θμιας εκπαίδευσης αλλά σε επαρκή βαθμό.	Οι δραστηριότητες είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα αλλά κρίνονται λιγοστές.	Οι δραστηριότητες είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα. Ωστόσο, δεν συνδέονται αρκετά με την εμπειρία και τις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Οι δραστηριότητες είναι προσανατολισμένες στην επιτυχία των τελικών εξετάσεων.	Οι δραστηριότητες είναι συμβατές με την αντίστοιχη ενότητα. Οι δραστηριότητες είναι προσανατολισμένες στην επιτυχία των τελικών εξετάσεων.
Διατύπωση, παρουσίαση και ταξινόμηση δραστηριοτήτων – ασκήσεων/ ερωτήσεων και προβλημάτων	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων/ασκήσεων είναι σε ικανοποιητικό βαθμό απλές, σαφείς και σύντομες. Είναι συμβατές με την προς κατάκτηση έννοιες.	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων/ασκήσεων είναι σε ικανοποιητικό βαθμό απλές, σαφείς και σύντομες.	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων είναι σε γλώσσα σχετικά τεχνική.	Οι διατυπώσεις των δραστηριοτήτων/ασκήσεων είναι σε ικανοποιητικό βαθμό απλές, σαφείς και σύντομες.
Άξονες αξιολόγησης της τεχνικής αρτιότητας	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών	Εκπαιδευτικό υλικό του προγράμματος ΉΡΩΝ	Πλήρης Οδηγός για το Δίπλωμα ECDL	Σειρά ΕCDL Basic
Καταλληλότητα από τεχνική σκοπιά και σημειωτική συνοχή	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή και επαρκή τρόπο, καθώς επίσης και η κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων. Η οργάνωση του περιεχομένου της σελίδας είναι ενιαία, σαφής και συστηματική. Η αναγραφή των τίτλων κεφαλαίου σε κάθε σελίδα χρήζει βελτίωσης.	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή τρόπο, αλλά χρήζει βελτίωσης. Η αναγραφή των τίτλων κεφαλαίου σε κάθε σελίδα χρήζει βελτίωσης.	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή τρόπο, αλλά χρήζει βελτίωσης. Η αναγραφή των τίτλων κεφαλαίου σε κάθε σελίδα χρήζει βελτίωσης. Πρόκειται για ένα ογκώδες εγχειρίδιο, σχετικά δύσχρηστο.	Η διάκριση των κεφαλαίων γίνεται με σαφή και επαρκή τρόπο, καθώς επίσης και η κωδικοποίηση των επιπέδων των τίτλων.

1.6.2 Καλές πρακτικές σε προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών από την Ευρώπη

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο προτείνονται ως καλές πρακτικές υπό τον περιορισμό ότι απευθύνονται σε διαφορετική ομάδα-στόχο. Οι καλές πρακτικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια, αλλά και οι οποίες δίνουν μεγαλύτερη αξία στη σύγκριση με το υπό αξιολόγηση πρόγραμμα, είναι τα αντίστοιχα προγράμματα που αφορούν σε εκπαίδευση εκπαιδευτικών (teacher training) σε άλλες χώρες του εξωτερικού. Οι δυσκολίες για την αξιολόγηση και τη συγκριτική αποτίμηση του εκπαιδευτικού υλικού αυτών των προγραμμάτων είναι οι εξής:

- η δυσκολία της γλώσσας (για την περίπτωση που πρόκειται για υλικό που έχει εκδοθεί σε άλλη γλώσσα εκτός της αγγλικής)

- η αδυναμία εντοπισμού και συλλογής του ίδιου του εκπαιδευτικού υλικού αφού σπάνια διατίθεται σε ιστοχώρους ελεύθερα προσβάσιμους ή τουλάχιστον εύκολα εντοπίσιμους.

Στη συνέχεια του υποκεφαλαίου παρουσιάζουμε μερικά από τα αποτελέσματα της αναζήτησής μας στο Διαδίκτυο σχετικά με αντίστοιχα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών στις ΤΠΕ.

Από τη μελέτη αυτών των προγραμμάτων προκύπτει ότι δεν είναι εύκολη η σύγκριση με το υπό αξιολόγηση πρόγραμμα για τους εξής λόγους:

- Οι στόχοι του κάθε προγράμματος είναι διαφορετικοί: από την ανάπτυξη δεξιοτήτων ΤΠΕ έως την πραγματική χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη.

- Τα μέσα για την υλοποίηση είναι διαφορετικά: από παραδοσιακά μαθήματα πρόσωπο-με-πρόσωπο έως μικτές μεθόδους έως εξολοκλήρου online διδασκαλία.

- Η κινητοποίηση των εκπαιδευτικών είναι διαφορετική: από την κινητοποίηση με σκοπό την απόκτηση ενός πιστοποιητικού έως την αυτομόρφωση έως την συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη.

1.6.2.1 OPE.FI - ICT Teacher Training Project in Finland

http://www.edu.fi/koulutus/opefi/index.html

Το Φιλανδικό Υπουργείο Παιδείας έχει ξεκινήσει το πρόγραμμα OPE.FI για τη βελτίωση των δεξιοτήτων στις ΤΠΕ του εκπαιδευτικού προσωπικού. Το πρόγραμμα έτρεξε τα έτη 2000-2004 υπό την αιγίδα του Εθνικού Πλαισίου Στρατηγικής για την Εκπαίδευση, την Κατάρτιση και την Έρευνα. Οι δεξιότητες αυτές έχουν χωριστεί σε τρία επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι το βασικό επίπεδο δεξιοτήτων για τη χρήση των εργαλείων ΤΠΕ και είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ισοδύναμη διδασκαλία των νεαρότερων μαθητών. Το πρώτο αυτό επίπεδο δεν πρέπει να εξαρτάται από την περιοχή ούτε και από την ατομική ικανότητα των εκπαιδευτικών στη χρήση των ΤΠΕ. Το πρόγραμμα που έχει ξεκινήσει βασίζεται στην αρχή ότι ο κάθε εκπαιδευτικός θα εκπαιδευτεί από ένα συνάδελφό του στο ίδιο σχολείο και με τα ίδια μέσα που αυτός χρησιμοποιεί στην καθημερινή επαγγελματική του ζωή. Η Εθνική Επιτροπή Εκπαίδευσης εξέδωσε εκπαιδευτικό υλικό διαφόρων τύπων για να υποστηρίξει το πρόγραμμα. Διανέμεται δωρεάν μέσα από το Διαδίκτυο σε όλους τους χρήστες. Οι εκπαιδευτές των εκπαιδευτών έχουν τη δική τους έκδοση όπου μπορούν να βρουν περισσότερες πληροφορίες για τη δουλειά τους.

Το εκπαιδευτικό υλικό χωρίζεται σε τρία μέρη:

Ένα μικρό κείμενο πάνω στα πιο σημαντικά θέματα (επεξεργασία κειμένου, Internet, e-mail και γενικά για τη χρήση των ΤΠΕ) και ένα επιπρόσθετο κείμενο πάνω σε δύο προαιρετικά θέματα (επεξεργασία εικόνας και παρουσιάσεις με PowerPoint). Το κείμενο είναι εμπλουτισμένο με εικόνες και έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και από τους τελείως αρχαρίους. Περιλαμβάνονται επίσης πολλές ασκήσεις.
Επιπρόσθετα προς τις γραπτές εξετάσεις, το υλικό επίσης περιλαμβάνει προσομοιώσεις με τις ΤΠΕ αναπτυγμένες σε τεχνολογία Flash. Αυτές καθιστούν εφικτό για έναν εκπαιδευτικό να εκπαιδευτεί από μόνος του στις βασικές λειτουργίες της επεξεργασίας κειμένου και άλλων βασικών θεμάτων. Όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου δεν είναι δυνατόν να συμβούν καθοριστικά σφάλματα τα οποία πολλές φορές καθιστούν το αρχάριο πολύ ευαίσθητο και απρόθυμο στο να εξασκηθεί.
Τέλος, μια ενότητα αυτοαξιολόγησης δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να ανακαλύψει ποια μέρη των βασικών δεξιοτήτων είναι ήδη ικανός να χρησιμοποιήσει. Αυτό γίνεται με το να δίνει απαντήσεις «ναι/όχι» σε φόρμες με δέκα ερωτήσεις. Στη συνέχεια παραλαμβάνουν την αυτοαξιολόγησή τους. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να γίνει στην αρχή του προγράμματος, καθώς και μετά την ολοκλήρωση μιας διδακτικής ενότητας.

Από τα παραπάνω είναι εμφανές το πόσο διαφορετική φιλοσοφία έχει το συγκεκριμένο πρόγραμμα σε σχέση με το πρόγραμμα όπως υλοποιήθηκε στην Ελλάδα.

Στην ιστοσελίδα του προγράμματος υπάρχει το εκπαιδευτικό υλικό στα φιλανδικά, το οποίο μπορεί να προσπελαστεί ελεύθερα.

1.6.2.2 Βρετανία

Το 1998 καθιερώθηκε στα εκπαιδευτικά ιδρύματα το «Εθνικό Πρόγραμμα για την Αρχική Κατάρτιση των Εκπαιδευτικών στη χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία». Τώρα όλοι οι νέοι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί είναι υποχρεωμένοι να περάσουν ένα τεστ που να αποδεικνύει την επαρκή τους γνώση στη χρήση των ΤΠΕ πριν να μπορέσουν να εργαστούν. Στους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς δόθηκε η δυνατότητα να βελτιώσουν τις δεξιότητες στη χρήση των ΤΠΕ. Το επόμενο βήμα ήταν να βελτιωθεί η διδασκαλία των μαθημάτων με την περαιτέρω βελτίωση των ικανοτήτων τους, καθώς επίσης και της αυτοπεποίθησής τους στη χρήση των ΤΠΕ στη διδακτική πράξη. Μια καινούρια πρωτοβουλία καθιερώθηκε για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών στην Συνεχιζόμενη Επαγγελματική τους Ανάπτυξη (Continuing Professional Development), στην Ενίσχυση της διδασκαλίας των μαθημάτων με τη χρήση των ΤΠΕ.

Το πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε για την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στη χρήση των ΤΠΕ δεν αφορούσε απλώς στην ανάπτυξη δεξιοτήτων στις ΤΠΕ, αλλά κυρίως στη χρήση καινοτόμων διδακτικών μεθόδων όπως η ηλεκτρονική μάθηση δίνοντας έμφαση στην παιδαγωγική. Ο στόχος ήταν η χρήση των ΤΠΕ στην τάξη και ένα μεγάλο μέρος της εκπαίδευσης ήταν online.

Η προτεραιότητα που δίνεται στην παιδαγωγική και στην χρήση των ΤΠΕ για εκπαιδευτικούς σκοπούς φαίνεται και από την χρήση του όρου ILT (Information and Learning Technologies) στη θέση του όρου ICT (Information and Communication Technologies). Υπάρχουν διαθέσιμα προγράμματα κατάρτισης και διπλώματα στους τομείς ΙΤ, ICT και ILT (http://ferl.becta.org.uk/display.cfm?page=212) τα οποία μπορούν να καλύψουν όλες τις ανάγκες των εκπαιδευτικών.

Για παράδειγμα το δίπλωμα BTEC Certificate in Information and Communication Technologies (ICT) for Teachers: Guidance and Unit, δίνει έμφαση στη χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία και όχι στην ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων της χρήσης των ΤΠΕ.

1.6.2.3 Ιταλία: PuntoEdu

http://puntoedu.indire.it/

Το μοντέλο PuntoEdu είναι ένα μικτό μοντέλο μάθησης που χρησιμοποιήθηκε στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Με το μικτό αυτό μοντέλο έγινε εφικτό να εκπαιδευτούν 60.000 νέο-προσληφθέντες εκπαιδευτικοί τη χρονιά 2001/2002, ενώ στη συνέχεια αναβαθμίστηκε και τώρα εκπαιδεύονται μέσω αυτού στη χρήση των ΤΠΕ 182.000 εκπαιδευτικοί. Συνολικά, περισσότεροι από 350.000 εκπαιδευτικοί γράφτηκαν στα προγράμματα που προσφέρονταν, δημιουργήθηκαν και ανταλλάχθηκαν χιλιάδες μαθησιακά αντικείμενα, ενώ έλαβαν χώρα χιλιάδες δικτυακές συζητήσεις και εικονικές τάξεις. Η χρήση τόσο της online μάθησης όσο και παραδοσιακών μαθημάτων στην τάξη οδήγησε στη δημιουργία μιας εκπαίδευσης διαφοροποιημένης και εξατομικευμένης που ανταποκρινόταν στις πραγματικές διδακτικές και επαγγελματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών.

2 Αξιολόγηση του υλικού πιστοποίησης

Το πρόβλημα της πιστοποίησης για τις ανάγκες του συγκεκριμένου προγράμματος επιμόρφωσης είναι αρκετά σύνθετο και αποκτά ιδιαίτερη σημασία όταν εφαρμόζεται σε ευρεία κλίμακα. Οι παράγοντες που καθιστούν το εγχείρημα δυσκολότερο είναι οι εξής: α) η εφαρμογή της πιστοποίησης σε μεγάλους πληθυσμούς μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα β) η γεωγραφική διασπορά των εξεταζόμενων, γ) η εξέταση σε διαφορετικούς χρόνους με την παράλληλη μέριμνα ισοδυναμίας μεταξύ των τεστ και δ) ο βαθμός πολυπλοκότητας που υπεισέρχεται σε σχέση με τον αριθμό των διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων που εξετάζονται ταυτόχρονα στην ίδια εξέταση.

Το λογισμικό πιστοποίησης θα πρέπει να εξασφαλίζει: α) την αντικειμενικότητα του συστήματος πιστοποίησης, β) την ομοιομορφία στη μεταχείριση των εξεταζόμενων και γ) την επίτευξη υψηλού βαθμού προσέγγισης των διδακτικών στόχων που έχουν τεθεί για κάθε πιστοποίηση.

Στο παρόν κεφάλαιο γίνεται η παρουσίαση των στόχων και του περιεχομένου της Πιστοποίησης (υποκεφ. 2.1) και περιγράφονται τα γενικά χαρακτηριστικά της εξέτασης (υποκεφ. 2.2). Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι αρχές δημιουργίας των Ερωτήσεων (υποκεφ. 2.3), καθώς και οι αρχές λειτουργίας του Τεστ (υποκεφ. 2.4). Στην επόμενη ενότητα αναλύεται η μεθοδολογία αξιολόγησης του Συστήματος Πιστοποίησης (υποκεφ. 2.5), ενώ τέλος γίνεται εφαρμογή των αξόνων και των κριτηρίων αξιολόγησης στο εν λόγω σύστημα (υποκεφ. 2.6).

2.1 Στόχοι και Περιεχόμενο της Πιστοποίησης

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τους στόχους του προγράμματος σπουδών της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Τα είδη των ερωτήσεων ανήκουν στις ακόλουθες κατηγορίες:

- Ερωτήσεις δραστηριότητας: ο εξεταζόμενος καλείται να εκτελέσει ένα σύνολο ενεργειών πάνω στο αρχείο εργασίας. Το συγκεκριμένο αντικείμενο των ενεργειών αυτών ορίζεται από την εκφώνηση της ερώτησης. Ως απάντηση λαμβάνεται το αποτέλεσμα των ενεργειών αυτών, το οποίο στη συνέχεια αξιολογείται και βαθμολογείται με αυτόματο τρόπο από το ίδιο το σύστημα.

- Ερωτήσεις κλειστού τύπου: ο εξεταζόμενος καλείται να ορίσει ως απάντηση ένα σύνολο από τις πιθανές απαντήσεις που έχει στη διάθεσή του. Το σύνολο αυτό μπορεί να περιέχει μία μόνο πιθανή απάντηση οπότε και ο τύπος της ερώτησης ονομάζεται απλής επιλογής ή πολλές πιθανές απαντήσεις οπότε και ο τύπος της ερώτησης ονομάζεται πολλαπλής επιλογής. Η αξιολόγηση και η βαθμολόγηση της απάντησης του εξεταζόμενου γίνεται με αυτόματο τρόπο.

- Ερωτήσεις μικτού τύπου: περιέχουν και αρχείο εργασίας καθώς επίσης και πιθανές απαντήσεις. Με βάση την εκφώνηση της ερώτησης ο εξεταζόμενος καλείται να επιλέξει την(-ις) σωστή(-ες) πιθανές απαντήσεις αφού πρώτα όμως εκτελέσει ένα σύνολο ενεργειών στο αρχείο εργασίας.

2.2 Γενικά χαρακτηριστικά της εξέτασης

- Η διαδικασία της πιστοποίησης πραγματοποιείται ηλεκτρονικά μέσω κατάλληλου λογισμικού.

- Ο αριθμός των ερωτήσεων ενός τεστ είναι 60 και η διάρκεια της εξέτασης είναι 2 ώρες και 30 λεπτά, χωρίς τη δυνατότητα παράτασης.

- Κατά την αξιολόγηση των ερωτημάτων εξετάζεται μόνο η ορθότητα του αποτελέσματος και γίνεται αυτόματα από το σύστημα.

2.3 Ερωτήματα

Βάσει του syllabus και της ανάλυσης «Γνωστικά αντικείμεναàΕνότητεςàΥποενότητεςàΘέματα» προκύπτει ένα σύνολο ερωτήσεων που ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν στο τεστ πιστοποίησης γνώσεων ή/και δεξιοτήτων που προσδιορίζεται από τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών. Αυτό το σύνολο των πρωτογενών ερωτημάτων έχει ήδη αξιολογηθεί από την Επιτροπή Αξιολόγησης Θεμάτων Πιστοποίησης Δεξιοτήτων Εκπαιδευτικών (24/1/2005) και έχει υποβληθεί έκθεση προς την ΚΕΕΤΠΕ.

2.4 Το Τεστ

Κάθε Τεστ που συμμετέχει στην εξεταστική διαδικασία είναι ένα σύνολο από ερωτήσεις. Η παραγωγή των tests επιτυγχάνεται με τη χρήση ενός πρότυπου τεστ (test template). Για τον προσδιορισμό του πρότυπου τεστ χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες παράμετροι: α) το πλήθος των ερωτήσεων του τεστ, β) ο χρόνος απάντησης για το σύνολο των ερωτήσεων, γ) τα επίπεδα δυσκολίας των ερωτήσεων, δ) το πλήθος των ερωτήσεων που συμμετέχουν από κάθε είδος ερωτημάτων, ε) τα ποσοστά συμμετοχής των κόμβων του syllabus στα παραγόμενα tests, στ) τα όρια (πάνω και κάτω) για το πλήθος και το είδος των εννοιών που θα συμμετέχουν στο τεστ ζ) την απαίτηση κάλυψης ή μη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών στόχων.

2.5 Μεθοδολογία Αξιολόγησης του Συστήματος Πιστοποίησης Δεξιοτήτων

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η αξιολόγηση του Συστήματος Πιστοποίησης Δεξιοτήτων εμπεριέχει δύο συνιστώσες:

Το περιεχόμενο των ερωτήσεων που περιλαμβάνονται σε ένα τεστ.
Το ηλεκτρονικό σύστημα που χρησιμοποιείται για την πιστοποίηση.

Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι άξονες και τα κριτήρια αξιολόγησης για αυτές τις δύο συνιστώσες:

Άξονες αξιολόγησης Συστήματος Πιστοποίησης Δεξιοτήτων

Κριτήρια αξιολόγησης

- Το σύνολο των ερωτημάτων

- Οι ερωτήσεις ανταποκρίνονται στις γνώσεις που ήταν αντικείμενο της διδασκαλίας; Ήταν συμβατές με το πρόγραμμα σπουδών της επιμόρφωσης;

- Οι ερωτήσεις είναι διατυπωμένες με σαφήνεια;

- Υπάρχει εναλλαγή των ερωτήσεων;

- Οι ερωτήσεις καλύπτουν το εύρος της διδακτέας ύλης και μόνο αυτή; Δηλαδή υπάρχει αμφιμονοσήμαντη κάλυψη ερωτημάτων και περιεχομένου σπουδών;

- Τα ερωτήματα είναι άρτια γλωσσικά; Η ορολογία αντιστοιχεί σε αυτήν των βοηθημάτων και είναι σταθερή; Είναι σαφή και έχουν ενιαίο τρόπο παρουσίασης και εκφοράς;

- Υπάρχουν ορθογραφικά/συντακτικά λάθη τόσο στις ερωτήσεις όσο και στις απαντήσεις;

- Το είδος των ερωτημάτων (ερωτήσεις μιας επιλογής από πολλές, πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωση κενών, εκτέλεση δραστηριοτήτων, σύνταξη ελεύθερου κειμένου, σωστού - λάθους) είναι κατάλληλο για τη συγκεκριμένη διαδικασία πιστοποίησης;

- Ο βαθμός δυσκολίας κάθε ερωτήματος είναι ο σωστός;

- Τα ερωτήματα απαιτούν την ενεργοποίηση δεξιοτήτων και γνώσεων διαφορετικών από αυτά που απαιτούνται σε άλλα ερωτήματα και είναι μοναδικά με αυτήν την έννοια;

- Διαδικασία συγκρότησης των δοκιμασιών (τεστ)

- Οι έννοιες και οι δεξιότητες που διδάχθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος της επιμόρφωσης αντιπροσωπεύονται αναλογικά στα προτεινόμενα ερωτήματα ενός τεστ; Είναι δηλαδή σταθμισμένη η κατανομή των ερωτημάτων κατά θεματική περιοχή;

- Είναι σταθμισμένη η κατανομή των ερωτημάτων ως προς το επίπεδο δυσκολίας τους; Κάθε τεστ περιέχει θέματα διαφόρων επιπέδων δυσκολίας; Είναι δηλαδή ισοδύναμα;

- Είναι σταθμισμένη η κατανομή των ερωτημάτων ως προς τον τύπο τους (κλειστού τύπου/δραστηριότητας/μικτού τύπου κλπ);

- Ο προσδιορισμός του επιπέδου δυσκολίας ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές που είχε θέσει το επιμορφωτικό πρόγραμμα;

- Υπάρχει κριτήριο επιτυχίας; Ποια είναι δηλαδή η «βάση»;

- Τα τεστ τα οποία παράγονται είναι μοναδικά;

- Το σύστημα εξέτασης και η διεπαφή χρήστη είναι λειτουργική, εύχρηστη, αισθητικά ικανοποιητική, και φιλική προς το χρήστη;

2.6 Εφαρμογή των Αξόνων και των Κριτηρίων Αξιολόγησης του Συστήματος Πιστοποίησης Δεξιοτήτων

Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της διαδικασίας της αξιολόγησης μετά από δειγματοληπτικό έλεγχο που έγινε σε 100 τεστ που παραδόθηκαν από το ΕΑ ΙΤΥ.

Άξονες αξιολόγησης Συστήματος Πιστοποίησης Δεξιοτήτων

Κριτήρια αξιολόγησης

Αποτελέσματα αξιολόγησης

- Το σύνολο των ερωτημάτων

- Οι ερωτήσεις είναι διατυπωμένες με σαφήνεια;

- Υπάρχει εναλλαγή των ερωτήσεων;

- Υπάρχουν ορθογραφικά/συντακτικά λάθη τόσο στις ερωτήσεις όσο και στις απαντήσεις;

- Ο βαθμός δυσκολίας κάθε ερωτήματος είναι ο σωστός;

Οι ερωτήσεις είναι σύμφωνες με τα κριτήρια που τέθηκαν. Ανταποκρίνονται στους στόχους της επιμόρφωσης, είναι διατυπωμένες με σαφήνεια, καλύπτουν το εύρος της διδακτέας ύλης, το είδος των ερωτήσεων ενδείκνυται για εξετάσεις του τύπου της πιστοποίησης, έχουν το σωστό βαθμό δυσκολίας, και ενεργοποιούνται το σύνολο των δεξιοτήτων που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης.

- Διαδικασία συγκρότησης των δοκιμασιών (τεστ)

- Υπάρχει κριτήριο επιτυχίας; Ποια είναι δηλαδή η «βάση»;

- Τα τεστ τα οποία παράγονται είναι μοναδικά;

Τα τεστ που παράγει το Σύστημα Πιστοποίησης Δεξιοτήτων είναι σταθμισμένα όσον αφορά τη θεματική περιοχή, το επίπεδο δυσκολίας, τον τύπο των ερωτημάτων, είναι μοναδικά και ισοδύναμα μεταξύ τους.

Συγκεκριμένα, το επίπεδο δυσκολίας ορίζεται από κριτήρια όπως: ο τρόπος αξιολόγησης κάθε απάντησης (πχ ύπαρξη αρνητικής βαθμολογίας), ο διαθέσιμος χρόνος εξέτασης για κάθε θέμα, ο συνολικός διαθέσιμος χρόνος, η δυνατότητα εξάσκησης με θέματα και συνθήκες όμοιες με αυτές των εξετάσεων (τεστ προσομοίωσης).

Η διεπαφή χρήστη είναι λειτουργική, αισθητικά ικανοποιητική, εύχρηστη και φιλική προς το χρήστη.

Δεν εντοπίστηκαν τεχνικά προβλήματα κατά τη διεξαγωγή των πιστοποιήσεων, παρά μόνο σε ελάχιστες μεμονωμένες περιπτώσεις οι οποίες αντιμετωπίστηκαν άμεσα από τους τεχνικούς του ΚΕΠΙΣ.

2.7 Καλές πρακτικές στο Σύστημα Πιστοποίησης Δεξιοτήτων

Λόγω του γεγονότος ότι τα αντίστοιχα Συστήματα Πιστοποίησης Δεξιοτήτων που χρησιμοποιούν οι ιδιωτικοί φορείς πιστοποίησης (ECDL, MOS, IC³ κλπ) είναι εμπορικά προϊόντα, δεν είναι δυνατόν να γίνει συγκριτική εξέτασή τους σε σχέση με το σύστημα που χρησιμοποιήθηκε στο υπό αξιολόγηση έργο. Εντούτοις, μπορεί να ειπωθεί ότι σε γενικές γραμμές δεν διαπιστώθηκε κάποιου είδους έλλειψη σε λειτουργικότητα σε σχέση με αντίστοιχα προϊόντα που να την καθιστούν υποδεέστερη. Αντίθετα, οι δυνατότητές της ήταν τέτοιες που να καλύπτουν τις ανάγκες του έργου της πιστοποίησης των εκπαιδευτικών όσον αφορά τα εξής χαρακτηριστικά:

- οι υποψήφιοι εξεταζόμενοι που είναι ενήλικες, εκπαιδευτικοί Α/Βάθμιας και Β/Βάθμιας εκπαίδευσης, διαφόρων ειδικοτήτων,

- το περιεχόμενο της επιμόρφωσης που παρακολούθησαν οι εκπαιδευτικοί και στο οποίο εξετάζονταν, και περιείχε 4 θεματικές ενότητες (γενικές γνώσεις πληροφορικής και χρήσης Η/Υ, επεξεργασία κειμένου, λογιστικά φύλλα, λογισμικό παρουσιάσεων),

- και τη διάρκεια της επιμόρφωσης που παρακολούθησαν οι εκπαιδευτικοί (48 ώρες),

- τους στόχους της επιμόρφωσης που αφορούν στην απόκτηση βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών από τους εκπαιδευτικούς,

- τη μεγάλη γεωγραφική διασπορά του φυσικού αντικειμένου του έργου.

3 Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, τα γενικά συμπεράσματα για την ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού και του υλικού πιστοποίησης είναι τα εξής:

- Όσον αφορά το εκπαιδευτικό υλικό:

o Το πρόγραμμα σπουδών είναι καλό και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εκπαιδευτικών.

o Η ποιότητα του εκπαιδευτικού υλικού θεωρήθηκε πολύ υψηλή, τόσο από τους επιμορφωτές, όσο και από τους επιμορφούμενους (οι πρώτοι είχαν λίγο καλύτερη άποψη από ότι οι δεύτεροι). Το βιβλίο αλλά και οι διαφάνειες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν υψηλού επιπέδου από όλες τις απόψεις: σχεδίαση, δομή, οργάνωση, περιεχόμενο, εικονογράφηση.

o Το cd-rom ήταν χρήσιμο και πλήρες ως προς το περιεχόμενό του, αλλά δεν ήταν εύχρηστο υπό την έννοια ότι για να το χρησιμοποιήσει κάποιος θα έπρεπε να ξέρει ήδη τη χρήση των υπολογιστών αλλά και να έχει πρόσβαση σε υπολογιστή. Αυτό ήταν ανέφικτο κυρίως για τους αρχάριους χρήστες.

- Όσον αφορά το Σύστημα Πιστοποίησης Δεξιοτήτων:

o Οι ερωτήσεις είναι σύμφωνες με τα κριτήρια που τέθηκαν. Ανταποκρίνονται στους στόχους της επιμόρφωσης, είναι διατυπωμένες με σαφήνεια, καλύπτουν το εύρος της διδακτέας ύλης, το είδος των ερωτήσεων ενδείκνυται για εξετάσεις του τύπου της πιστοποίησης, έχουν το σωστό βαθμό δυσκολίας, και ενεργοποιούνται το σύνολο των δεξιοτήτων που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης.

o Τα τεστ που παράγονται είναι σταθμισμένα όσον αφορά τη θεματική περιοχή, το επίπεδο δυσκολίας, τον τύπο των ερωτημάτων, είναι μοναδικά και ισοδύναμα μεταξύ τους.

o Η διεπαφή χρήστη είναι λειτουργική, αισθητικά ικανοποιητική, εύχρηστη και φιλική προς το χρήστη.

o Δεν διαπιστώθηκαν να υπήρξαν ιδιαίτερα τεχνικά προβλήματα κατά τη διεξαγωγή των πιστοποιήσεων.

4 Προτάσεις

- Τόσο οι επιμορφωτές όσο και οι επιμορφούμενοι εξέφρασαν την άποψη ότι η διάρκεια του προγράμματος της επιμόρφωσης (48 ώρες) ήταν πολύ μικρή για να μπορέσουν οι αρχάριοι χρήστες να αποκτήσουν μια επαρκή γνώση της χρήσης των υπολογιστών. Οι ώρες της επιμόρφωσης ήταν πολύ λίγες τόσο προκειμένου να καλυφθεί όλη η ύλη του προγράμματος σπουδών, όσο και για να υπάρχει δυνατότητα για εξατομικευμένη διδασκαλία και για πρακτική άσκηση στη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού, ειδικά σε αρχάριους. Αυτό που προτείνεται είναι το εξής:

o είτε να υπάρξει ένα προκαταρτικό επίπεδο για τους τελείως αρχάριους,

o είτε να γίνεται η επιλογή των τμημάτων με βάση το πρότερο επίπεδο γνώσης της χρήσης των υπολογιστών.

- Το εκπαιδευτικό υλικό θα πρέπει να δίνεται κατά την έναρξη της επιμόρφωσης.

- Θα πρέπει να ανανεωθεί η ύλη του βιβλίου αφού μιλάει για Windows 98 ενώ τώρα τα εργαστήρια χρησιμοποιούν Windows XP, όπως επίσης και για το MS Office (πχ το MS PowerPoint). Εναλλακτικά, θα πρέπει να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερος βαθμός αφαίρεσης ώστε να μην εξαρτάται η ύλη του βιβλίου από τις εξελίξεις στο τομέα του λογισμικού.

- Η ενότητα για το εκπαιδευτικό λογισμικό δεν μπορεί να διδαχθεί σωστά αφού τα τμήματα είναι ανομοιογενή όσον αφορά την ειδικότητα. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι επιμορφωτές, στην πλειονότητά τους, δεν είναι σε θέση να διδάξουν αυτήν την ενότητα αφού δεν είναι η ειδικότητά τους. Τα διάφορα πακέτα εκπαιδευτικού λογισμικού θα έπρεπε να διδάσκονται σε συνεργασία με καθηγητές της κάθε ειδικότητας.

5 Βιβλιογραφία

Αλμπανοπούλου, Α., Βεντούρης, Α., Μάνθος, Γ., Φραγκοπούλου, Α. (2005). Η αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών στην εκπαίδευση. Μέντορας, 8, 41-64.

Ανδρουλάκης, Γ., Ζαγούρας, Χ., Σκοινιώτης, Π., Τριάντης, Α. (2006). TeCert: ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον διαχείρισης και υλοποίησης της πιστοποίησης βασικών γνώσεων ή/και δεξιοτήτων πληροφορικής. Μέντορας, 9, 3-27.

ΕΥΔ Ε.Π. ΚτΠ. (2004). Έκθεση ενδιάμεσης αξιολόγησης Ε.Π. «Κοινωνία της Πληροφορίας». Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο http://www.infosoc.gr.

Καρακασίδης, Π. (2005). Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας στα Κέντρα Στήριξης της Επιμόρφωσης. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πρόγραμμα Σπουδές στην Εκπαίδευση. Διπλωματική Εργασία.

Καραμούζη, Π., & Τριανταφύλλου, Σ. (2005). Εμπειρικά συμπεράσματα από την “Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στην Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην Εκπαίδευση. Πανελλήνιο Συνέδριο «Νέες Τεχνολογίες στη δια Βίου Μάθηση». Λαμία, 16-17 Απριλίου 2005. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο http://cosy.ted.unipi.gr/NTdiabiou2005/.

Καρτσιώτης, Θ. (χ.η.). Επιμόρφωση των Ελλήνων Εκπαιδευτικών στις Τ.Π.Ε.: η αναγκαιότητα, η στάση των Ελλήνων Εκπαιδευτικών, τα πρώτα συμπεράσματα. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο http://www.e-yliko.gr/plirart.htm.

Πολάκης, Γ., & Καρασαββίδης, Η. Διερεύνηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ ΤΠΕ και πρακτικών γνώσεων εκπαιδευτικών Α/βάθμιας εκπαίδευσης: μια μελέτη περίπτωσης στα πλαίσια μιας εικονικής κοινότητας. 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο με διεθνή συμμετοχή για τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση. Αθήνα. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο http://www.ikaras.org/rs_download.php.

Χλαπάνης Γ., Μπράτιτσης Θ., Μηναΐδη Α., Δημητρακοπούλου Α. (2003). Πρόταση για ‘Μοντέλο Επιμόρφωσης και Υποστήριξης από Απόσταση’ που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των Εκπαιδευτικών. 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ. Σύρος. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο http://www.rhodes.aegean.gr/LTEE/.

Edexcel Foundation. (1998). Professional Development Certificate in Information and Communication Technology (ICT) for Teachers. http://www.edexcel.org.uk

Eurydice. (2004). Key Data on Information and Communication Technology in Schools in Europe. Brussels.

Mosa, Elena. (2006). Puntoedu: a blended e-learning model. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www.formatex.org/micte2006/Downloadable-files/oral/Puntoedu.pdf

Παραρτήματα

Παράρτημα 1: Περιεχόμενο προγράμματος επιμόρφωσης εκπαιδευτικών

Σκοπός του προγράμματος είναι να προσφερθούν όλες οι πληροφορίες και γνώσεις που απαιτούνται, ώστε να εξοικειωθούν οι εκπαιδευτικοί και, κατά συνέπεια, να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τις βασικές εφαρμογές των ΤΠΕ. Η προσέγγιση των θεμάτων θα γίνεται με αναφορές και συσχέτιση με διάφορα γνωστικά αντικείμενα (Μαθηματικά, Φυσική, Ελληνική Γλώσσα, Κοινωνιολογία, Οικονομία κ.ά). Θα αναφερθούν δραστηριότητες, παραδείγματα και εργασίες από όλο το φάσμα των γνωστικών αντικειμένων των προγραμμάτων σπουδών της Α/Βάθμιας και Β/Βάθμιας εκπαίδευσης.

Τίτλος Ενότητας	Περιεχόμενο	Διάρκεια	Στόχοι
Εισαγωγικές έννοιες πληροφορικής, χρήση προσωπικού Η/Υ	1. Δεδομένα και Πληροφορίες 2. Δομή και λειτουργία του υπολογιστή 3. Υλικό Υπολογιστή – περιφερειακές μονάδες (άνοιγμα/κλείσιμο Η/Υ, πληκτρολόγιο, ποντίκι, modem, CD/DVD-ROM, δισκέτα, συνδεσμολογία καλωδίων βασικών συσκευών [οθόνης, πληκτρολογίου, ποντικού, modem, κάρτας δικτύου, εκτυπωτή]) 4. Γραφικό Περιβάλλον Εργασίας (χειρισμός παραθύρων, επιφάνεια εργασίας, ημερομηνία και ώρα συστήματος) 5. Διαχείριση καταλόγων και αρχείων (τοπικά και σε περιβάλλον δικτύου) 6. Συμπίεση και αποσυμπίεση αρχείων 7. Το λογισμικό και οι βασικές κατηγορίες λογισμικού	9 ώρες	- Εξοικείωση/χειρισμός Η/Υ - Να είναι ο εκπαιδευτικός σε θέση να αντιμετωπίσει απλά προβλήματα λειτουργίας του Η/Υ - Γνώση βασικών λειτουργιών του γραφικού περιβάλλοντος εργασίας - Εξοικείωση με την εγκατάσταση/απεγκατάσταση προγραμμάτων - Πολύ καλή γνώση χειρισμού αρχείων και οργάνωσής τους έτσι ώστε ο εκπαιδευτικός να μπορεί να αρχειοθετεί και να οργανώνει τις εργασίες του.
Επεξεργασία κειμένου	1. Εξοικείωση με το περιβάλλον εργασίας 2. Μορφοποίηση κειμένου (γραμματοσειρές, παράγραφοι) 3. Λειτουργίες cut/copy/paste 4. Επιλογή – Διόρθωση – Αναζήτηση 5. Χρήση ορθογραφικού ελέγχου 6. Διαμόρφωση σελίδας 7. Προεπισκόπηση – Εκτύπωση 8. Πίνακες, περιγράμματα, σκίαση 9. Εισαγωγή αντικειμένων (εικόνες και σχεδίαση)	9 ώρες	- Να είναι ο εκπαιδευτικός σε θέση να ετοιμάσει/ επεξεργαστεί/ εκτυπώσει ένα κείμενο, το οποίο να περιέχει πίνακες, εικόνες ή σχεδιαγράμματα, ούτως ώστε να μπορεί: - Να προετοιμάσει σχέδιο μαθήματος - Να ετοιμάσει φύλλα δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία του μαθήματος στην τάξη - Να ετοιμάσει ασκήσεις ή διαγωνίσματα για τους μαθητές του - Να συντάσσει αναφορές, καταστάσεις και καταλόγους για διοικητική χρήση στο σχολείο
Υπολογιστικά φύλλα	1. Εξοικείωση με το περιβάλλον εργασίας 2. Μορφοποίηση περιεχομένου και εμφάνισης κελιών, γραμμών, στηλών 3. Λειτουργίες cut/copy/paste 4. Αντιγραφή-Μετακίνηση-Διαγραφή περιεχομένου κελιών 5. Τύποι και βασικές συναρτήσεις 6. Διαμόρφωση φύλλου εργασίας 7. Προεπισκόπηση – Εκτύπωση 8. Δημιουργία γραφημάτων	9 ώρες	- Να είναι ο εκπαιδευτικός σε θέση να ετοιμάσει/επεξεργαστεί/εκτυπώσει ένα φύλλο εργασίας ούτως ώστε να μπορεί: - Να παρακολουθεί και να οργανώνει την αξιολόγηση των μαθητών του και να βγάζει στατιστικά συμπεράσματα. - Οι εκπαιδευτικοί της Β’ βάθμιας εκπαίδευσης (κυρίως αυτοί των ειδικοτήτων θετικής κατεύθυνσης) να ετοιμάσουν δραστηριότητες για χρήση στην τάξη (εισαγωγή πειραματικών μετρήσεων, δημιουργία γραφημάτων, στατιστική επεξεργασία δεδομένων).
Λογισμικό παρουσίασης	1. Εξοικείωση με το περιβάλλον εργασίας 2. Μορφοποίηση παρουσίασης 3. Αντιγραφή-Μετακίνηση-Διαγραφή διαφάνειας 4. Διαμόρφωση διαφάνειας 5. Προεπισκόπηση – Εκτύπωση 6. Προβολή παρουσίασης και εφέ προβολής 7. Εισαγωγή αντικειμένων (εικόνες και σχεδίαση)	3 ώρες	8. Να είναι ο εκπαιδευτικός σε θέση να ετοιμάσει/επεξεργαστεί/εκτυπώσει/προβάλει μια παρουσίαση, ούτως ώστε να μπορεί: - Να παρουσιάσει στην τάξη το μάθημά του είτε προβάλλοντας απ’ ευθείας την παρουσίαση, είτε μέσω διαφανειών τις οποίες παράγει από την παρουσίαση
Διαδίκτυο και επικοινωνίες	1. Δίκτυα Υπολογιστών και διαδίκτυο 2. Χρήση προγραμμάτων περιήγησης, πρόσβαση σε δικτυακό τόπο – αξιοποίηση της δομής υπερμέσων του Παγκόσμιου Ιστού 3. Πλοήγηση, ανάκτηση και διαχείριση πληροφοριών 4. Μηχανές αναζήτησης 5. Χρήση προγράμματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (πεδία μηνύματος, οργάνωση μηνυμάτων, χειρισμός συνημμένων αρχείων) 6. Προστασία από ιούς	12 ώρες	- Χρήση του διαδικτύου ως πηγής εκπαιδευτικού υλικού - Χρήση του διαδικτύου για δραστηριότητες στην τάξη - Χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από τον εκπαιδευτικό ως μέσο επικοινωνίας
Εκπαιδευτικό λογισμικό	Μια πρώτη γνωριμία με εκπαιδευτικό λογισμικό το οποίο είναι διαθέσιμο για όλες τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών και τις βαθμίδες εκπαίδευσης	6 ώρες	- Να έρθει ο κάθε εκπαιδευτικός σε επαφή με εκπαιδευτικό λογισμικό το οποίο είναι διαθέσιμο για την ειδικότητά του και να γνωρίσει τις δυνατότητες που αυτό του παρέχει, για να βελτιώσει τη μαθησιακή διαδικασία

Ελληνικός Φορέας	Ιστοσελίδα	Αντίστοιχος Διεθνής Οργανισμός	Ιστοσελίδα	Προσφερόμενα Εκπαιδευτικά Προγράμματα / Πιστοποίηση Δεξιοτήτων στη χρήση Η/Υ*
ECDL Ελλάς Α.Ε.	http://www.ecdl.gr/	European Computer Driving Licence (ECDL)	http://www.ecdl.com/	- ECDL e-kids - ECDL equalskills - ECDL Core - ECDL Progress - ECDL Advanced - ECDL Expert
Vellum Global Educational Services	http://www.vellum.org.gr/	Cambridge International Diploma in IT Skills	http://www.cie.org.uk/	- Cambridge International Diploma in ICT Core Module Standard Level - Cambridge International Diploma in ICT Core Module Advanced Level - Cambridge International Diploma in IT Skills Standard Level - Cambridge ICT Starters
INFOTEST	http://www.certification.gr/	Certiport®	http://www.certiport.com/	- Microsoft Office Specialist - IC³
ICT	https://www.icthellas.gr/			- Foundation - Intermediate A - Intermediate B - Intermediate C - Master in Office - Advanced
KEY-CERT	http://www.keycert.net/			- Key CERT IT Basic - Key CERT IT Basic Plus
ACTA (Aristotle Certification Training & Assessment)	http://www.acta.edu.gr/			- Certified Computer User - Certified Computer Expert - ΒE ACTA